در گفتوگو با رییس کمیسیون توسعه پایدار شورا مطرح شد؛
فقدان مدیریت، آرزوهای شهر را بلعیده است.
رشت، پایتخت سبز و زیباشهر گیلان که بهخوبی نمادی از هویت گیلان و طبیعت پُر حیات این خطه بود، امروزه دستخوش تغییراتی شده است. نابسامانیها بهتدریج باعث شده تا جلوههای زیبایی طبیعی و فرهنگی مرکز استان گیلان کمکم از بین روند و در پی آن کیفیت زیست شهروندان تحت شعاع قرار بگیرد. رشت، شهر افسونگر استان گیلان در این روزها با انواعواقسام مشکلات و معضلات دستوپنجه نرم میکند که حاصل سالها ناکارآمدی و بیثباتی مدیریت شهری بوده و همچنین توسعه نامتعادل و عدم برنامهریزی در مدیریت شهری، منجر به افت کیفیت زندگی در آن شده است.
بزرگترین و پرجمعیتترین شهر شمال ایران که ۳۰ درصد جمعیت استان را در خود جایداده در یک افول و انحطاط شهری به سر میبرد. شهری که از سالها پیشتر با رویکرد انسانمحوری بهعنوان شهرپایلوت به کشور شناسانده میشد، امروزه همین تفکر پایهریزی شده در یک بیانضباطی منبسط غرق شده و تمام آمال و آرزوها برای رشت را بلعیده است.
«سید حسین رضویان»، رییس کمیسیون توسعه پایدار در یکصد و هفتاد و چهارمین جلسه علنی شورای شهر، ضمن تذکر جدی به شهردار رشت که در ۱۹ بند عنوان شد بود، بیان کرد: وقتی از شهر انسانمحور بهعنوان یک گزاره مبتنی بر دانش و علم صحبت میکنیم، منظور شهری است که انسان از زندگی در آن لذت ببرد و این لذت هم امر تباه و گناه نیست؛ بلکه کیفیت زندگی انسان در این شهر به نحوی باشد که برای زیستن در آن جغرافیا با رضایتمندی همراه باشد و متاسفانه امروز از چنین رضایتمندی بهدور هستیم. عضو شورای شهر گفت: طی ماههای گذشته در جلسات شورا و سایر جلسات به شهردار تذکر دادهام، اما بدین تذکرات آنچنان که میبایست توجهی نشده و اقدام اصلاحی صورت نگرفته است.
از همین رو، در روزهایی که آرامش در دو بدنه مدیریت شهری رشت حکمفرماست و اعضای شورای شهر توانستهاند در ۲ سال پیاپی شهردار منتخب خود را حفظ کنند، با سیدحسین رضویان، عضو شورای شهر و رییس کمیسیون توسعه پایدار این شورا به گفتوگو پرداختهایم که در ادامه به آن میپردازیم:
***
تا به امروز که نزدیک به ۴ سال از فعالیت شورای ششم میگذرد، شما جز معدود نفراتی بودید که از شهر انسانمحور صحبت کردهاید. نظرتان در مورد شهر انسانمحور را بفرمایید؟
-بله همینطور بوده و از ابتدای حضورم در شورا خواستههایم تغییراندیشه در اداره امور بر مبنای الگوی جوامع مدرن، نوسازی مجدانه شهر و بهبود وضعیت محیطزیست بهویژه محیطزیست منابع آبی، ارائه خدمات در خور شان به همشهریان، ساخت شهر انسانمحور و تلاش برای بالابردن کیفیت زندگی شهروندان بوده چون من تعلق خاطر به شهر انسانمحور دارم.
بنظر شما شهر انسان محور چیست و چگونه آنرا تعریف میکنید؟
– وقتی از شهر انسانمحور صحبت میکنیم از یک پارادایم شناخته شده جهان باور سخن میگوییم؛ اما به طور خلاصه یعنی شهری که انسان از زندگی در آن لذت میبرد که البته این لذت امری تباه و ناصواب نیست و در این کانسپت، برنامهریزی برای هر اقدامی با اولویت انسان، نیازها و خواستههای او انجام میشود.
در این شهر ما از یک محیط امن و سالم سخن میگوییم که با قدر دانستن آیین و رسوم و هویت محلی، ملزومات زندگی مدرن و هر آن چیز دیگری که انسان را به تعالی میرساند در دسترس است و حتی تکنولوژی هم برای سهل و بهتر زیستن او در اختیار قرار میگیرد و وی در یک تعامل دوسویه با نهاد قدرت برای ساخت شهر و جامعهای بهتر در تعامل سازنده است.
در همان آغازین روزهای مطرحشدن طرح میثاق در دو نوبت از شهردار پیوست مطالعاتی پروژههای پلسازی را خواستار شدم. تراموای رشت فرصتی ارزشمند بود که در زمان خودش اتفاق نیفتاد و به نظر میرسد با احداث روگذر باهنر در بخشی از مطالعات اجرای تراموا، در حقیقت نادیده گرفته شد
میدانیم که در دهه گذشته روند توسعه در رشت با رویکرد انسانمحوری پایهریزی شد، به نظر شمارشت امروز هنوز شهری انسانمحور است؟
-البته با شما اختلافنظر دارم. رشت بیشتر از هر جغرافیای محلی دیگر به دنبالهروی از فضای کلی میهن از اتمسفر توسعه بهدور بوده است. در دهه گذشته هم به سبب بیثباتی مدیریت شهری تعهد به اجرای برنامههای میانمدت و بلندمدت یا نبوده و اگر هم بوده امکان بروز و ظهور نداشته. اگر یک جرقهای همچون میدان مرکزی شهر یا همان پیادهراه فرهنگی مدنظر شماست آنهم به نحوی در کالبد اولیه متوقف باقیمانده و گامهای مدیریتی برداشته شده در رشت بهدور از بالابردن کیفیت زندگی شهروندان، زیست سلامتمحور، تاثیرگذاری بر اقتصاد شهری، عدالت اجتماعی و بهبود و وضعیت محیطزیست بوده است.
باتوجهبه اینکه در طی این سالها عملکرد مدیریت شهری به اجرای پروژههای طرح میثاق گرهخورده و جنس اغلب پروژههای این طرح خودرو محورانه بوده است. اجرای چنین پروژههایی در سطح شهر با تغییر رویکرد از شهر انسانمحور به شهر خودرو محور خواست اکثریت اعضای شورای ششم بوده است؟ این تغییر رویکرد برای رشتی که از سالها پیشتر بهعنوان شهر پایلوت کشور با موضوع انسانمحوری بوده است را چگونه ارزیابی میکنید؟
– اگر به آن جلسه که شهردار رشت برای تصویب لایحه میثاق در صحن شورا حضور داشت و با اکثریت آرا نیز تصویب شد رجوع کنیم در آنجا هم از شهر انسانمحور سخن گفتم و البته اشتیاقی که برای انجام کارهای عمرانی در جلسه دیدم را هم رد نکردم؛ اما تاکید داشتم که میبایست به موازات چنین برنامههایی که معطوف به ساخت پلهاست برای ساخت شهر انسانمحور هم با جدیت برنامهریزی کرده و کوشایی به خرج دهیم.
اما مسئلهای که نهتنها در رشت بلکه در کشور با آن مواجهیم این است که وقتی مهندسین به اداره جامعه میپردازند عموما از رویکردهای پوزیتیویستی در مدیریتگریزی نیست مگر آنکه آن مدیر علاقهمند به مطالعه در علومانسانی بوده و در فلسفه، هنر، جامعهشناسی و هر آنچه که در شناخت انسان میتواند طریقی بیاموزد تورقی کرده باشد.
میدانید که امروزه سیستم حملونقل عمومی شهر رشت با فقدانی مواجه بوده که به نسبت سایر کلانشهرها میتوان گفت: سیستم حملونقل عمومی در رشت فاجعه برانگیز است. باتوجهبه احداث روگذر باهنر که جز پروژههای طرح میثاق بوده، این روگذر در حدفاصل میدانهای توشیبا به گیل حدود ۵۰۰ متر، طرح تراموای این شهر که از سالها پیشتر تصویب و مطالعات آن انجام گردیده و حتی در دوره شهردار پیشین شورای ششم قرار بود خط میدان مرکزی به فرودگاه آن احداث گردد را مسدود کرده است. به نظر شما باتوجهبه ضعف سیستم حملونقل عمومی رشت و نیاز این شهر به توسعه حملونقل عمومی چگونه مطالعات روگذر باهنر چنین طرح بالادستی را نادیده گرفته که این موضوع قطعا عواقب نافرجامی را برای رشت رقم خواهد زد.
– با شما موافقم البته من در همان آغازین روزهای مطرحشدن طرح میثاق در دو نوبت از شهردار پیوست مطالعاتی پروژههای پلسازی را خواستار شدم. تراموای رشت فرصتی ارزشمند بود که در زمان خودش اتفاق نیفتاد و به نظر میرسد با احداث روگذر باهنر در بخشی از مطالعات اجرای تراموا، در حقیقت نادیده گرفته شد که بنا بر دو مسئله اصلی تراکم بالای جمعیت و ارزش زمین به واسطه محدود بودن، در دهه پیشرو تبعاتش متوجه رشت خواهد شد.
در تذکرات اخیر به شهردار در مورد رینگ ۹۰ متری که احداث آن به یکی از آرزوهای قدیمی این شهر تبدیل شده، مباحثی را مطرح کردید. لطفا بیشتر توضیح بفرمایید؟
– یکی از انتظارات ما در باثباتترین دوره مدیریت شهری ۸ سال اخیر اجرای رینگ ۹۰ متری بوده است. آگاهید برنامهها نیز فاسدشدنی هستند اگر در زمان مناسب خود اتفاق نیافتند ارزش خویش را از دست خواهند داد و رینگ ۹۰ متری میبایست خیلی پیشتر اجرایی میشد. دراینخصوص مسئله اینجاست شهردار معتقد است؛ میبایست مطالعاتی تازه برای جانمایی رینگ جدید صورت بگیرد و آنطور که بیان شده میخواهد رینگ فعلی ۹۰ متری را در قالب یک خیابان حدفاصل قبل از میدان گیل تا مسکن مهر با عرض کمتری اجرا کند.
من منتقدم و میگویم حتی اگر قرار است مطالعه جدیدی برای احداث رینگی دیگر صورت بگیرد در اجرای پروژهها بهویژه آنچه که ما امروز بهعنوان رینگ ۹۰ متری میشناسیم که از گذشته مطالعه شده میبایست آیندهنگر بود و خیابانی عریض احداث کرد تا از پس بار ترافیکی در آینده نیز بربیاید و رینگ نودمتری یا خیابان نودمتری یا هرچه که برایش اسمگذاشتهاند را با سنجش همه جوانب و بهرهمندی از ظرفیتهای قانونی در هماناندازه و غایت خود انجام دهند.
در قالب ارسال لوایح شهردار از شورا درخواست جابهجایی برخی ردیفهای بودجه را دارد؛ اما اینکه منابع مربوط به بازآفرینی شهری به سمت پروژههای عمرانی رفته باشد، موضوعی است که نمیتوانم آن را بدون بررسی دقیق و تحقیق تایید یا رد کنم
درباره آخرین وضعیت بازگشایی میدان ولیعصر به گلسار که تنها پروژه سرمایهگذاری شهرداری بوده است و در یک بازه زمانی کوتاهمدت افتتاح و به یکباره بسته شد، صحبت کنید؟
– در هفته دولت سال ۱۴۰۲ خیابان شهید علیزاده امتداد میدان ولیعصر (عج) به بلوار دیلمان که در قالب سرمایهگذاری به روش EPCF تأمین منابع مالی شده بود با حضور استاندار گیلان، فرماندار رشت، اعضای شورا و شهردار افتتاح شد تا از ترافیک میدان ولیعصر یا ایستگاه انزلی بکاهد البته عصر همان روز خیابان با استقرار چند نیوجرسی بسته شد.
مسئله اینجا بود، پلیس محترم راهور نقطهنظرات تکنیکالی داشت که در ادامه شهرداری هم برای تامین این نظرات اقداماتی از جمله اصلاح فلکه به چهارراه را انجام داد و متاسفانه پس از آن غبار توقف بر بهرهبرداری از پروژهای که در شورای ششم با پیگیریهای مستمر یکایک اعضا در کمیسیونهای مربوطه بهویژه عمران و ترافیک اجرای آن سرعت گرفت و به پایان رسید، سایه افکنده و شهروندان با تاسف نظارهگرند که چهطور این خیابان بدون استفاده مسدود باقیمانده است.
وقتی یکی از مسائل اصلی شهر رشت موضوع ترافیک است انتظار داریم تمهیدی اتخاذ شود تا از تمامی داشتهها بهترین استفاده بهعملآمده تا همشهریان عزیزمان از کیفیت بالاتری برای زیستن در این شهر برخوردار باشند. این در سایه تعامل شهرداری با پلیس محترم راهور میبایست انجام شود. البته این تکرار مکررات است که ۱۴۰۰ میلیارد تومان از سرمایههای مردم رشت در این خیابان بدون استفاده مانده و در تذکرات ۱۹ گانه نیز از شهردار تعهد به اصلاحیه قانون توسعه معابر مصوب ۱-۴-۱۳۲۰ را خواستار شدم.
در مورد تغییر ردیفهای بودجهای در حوزه بازآفرینی شهری به نفع پروژههای طرح میثاق چه نظری دارید؟
– البته گاه در قالب ارسال لوایح شهردار از شورا درخواست جابهجایی برخی ردیفهای بودجه را دارد؛ اما اینکه منابع مربوط به بازآفرینی شهری به سمت پروژههای عمرانی رفته باشد، موضوعی است که نمیتوانم آن را بدون بررسی دقیق و تحقیق تایید یا رد کنم. باتوجه به اینکه عضو کمیسیون تخصصی مربوطه نیستم؛ بنابراین مناسبتر میبینم این پرسش را رییس محترم کمیسیون برنامه، بودجه و حقوق شورا پاسخ بگویند.
البته براندیشه هستم که در شهرداری رشت میبایست در اولویتبخشی به موضوعات بازآفرینی یک اصلاح ساختار صورت بگیرد و باتوجهبه اینکه بازآفرینی شهری بیش از آنکه با موضوعات حملونقل و امور زیربنایی در ارتباط باشد تعلقی به معماری و شهرسازی دارد؛ ازاینرو معتقدم میبایست در ساختار اداری، پیوستی از معاونت معماری و شهرسازی باشد.
میدانید که در رشت سالهاست برای ریختن آسفالت از واژه و عناوین پرطمطراقی استفاده میشود، یکبار از نهضت و بار دیگر از انقلاب آسفالت استفاده میشود. درصورتیکه ریختن آسفالت جز امورات طبیعی در مدیریت شهری است. با همه اینها کماکان شهروندان رشتی از وضعیت آسفالت این شهر رضایت ندارند. به نظر شما وضعیت معابر و آسفالت شهر رشت چگونه است؟
ضمن عذرخواهی بابت وضعیت موجود من هم همانند رشتوندان به هیچ وجه از کیفیت معابر رضایت ندارم و دراینخصوص بهدفعات تذکرات لازم را دادهام. آسفالت معابر از وظایف بدیهی هر نهاد مدیریت شهر است و اطلاق چنین واژگان حماسی به امور روتین و روزمره را نمیپسندم. ما متاسفانه علیرغم تاکیدات فراوان به شهردار نتوانستهایم تا این لحظه که با هم گفتگو میکنیم در خدماتی چنین که به بهسازی معابر و اجرای باکیفیت پروژههای آسفالت باز میگردد رضایت شهروندان را به دست آوریم.
در شهرداری رشت میبایست در اولویتبخشی به موضوعات بازآفرینی یک اصلاح ساختار صورت بگیرد و باتوجهبه اینکه بازآفرینی شهری بیش از آنکه با موضوعات حملونقل و امور زیربنایی در ارتباط باشد تعلقی به معماری و شهرسازی دارد؛ ازاینرو معتقدم میبایست در ساختار اداری، پیوستی از معاونت معماری و شهرسازی باشد
میدانید یکی از معضلات شهر رشت باتوجهبه ترافیک سرسامآور، کمبود و عدم پارکینگ است. برخی از ساختمانهای مسکونی در خیابان نواب بهعنوان ساختمان پزشکان بدون پارکینگ روزانه شاهد تردد بالایی است. در مورد پارکینگ و مشکلات آن لطفا توضیح بفرمایید؟
– به نکته صحیحی اشاره کردید. میدانید بنا بر تبصره بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداریها مصوب سال ۱۳۳۴ پزشکان میتوانند در واحدهای مسکونی طبابت کنند. این قانون بالادستی در شهرهایی چون رشت که با تراکم بالای جمعیت و محدود بودن زمین روبروست مشکلاتی را به وجود آورده علاوهبرآن طی این سالها متناسب با رشد فزاینده تعداد خودرو در رشت پارکینگهای عمومی هم احداث نشدهاند و حتی بسیاری از ساختمانهای ساخته شده نیز با کسری پارکینگ به کار خود خاتمه دادند.
در این باره سیاستگذاری بر دو محور اصلاح قوانین و اسناد بالادستی همچنین تصحیح روادید اداری مبنی بر قاطعیت نهاد مدیریت شهر در الزام سازندگان به تامین پارکینگ هر واحد، اعطای بستههای تشویقی به سرمایهگذاران برای احداث پارکینگ و متعهد بودن شهرداری به ماده یک قانون نوسازی و عمران شهری مصوب ۱۳۴۷ میبایست استوار باشد که البته در تذکرات ۱۹ گانه به شهردار رشت مسئله نقصان در این امر را متذکر شده و در برخی جلسات با نمایندگان محترم در مجلس شورای اسلامی نیاز بر اصلاح بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداریها یادآور شدهام.
در مورد طرح گردشگری و توسعه تالاب عینک چه برنامههایی وجود دارد، و اینکه چرا اینقدر یک بازپیرایی محیطی و ایجاد یک فضای تفریحی ساده به طول انجامیده است؟
– تالاب عینک فرصتی بینظیر برای شهر رشت و بهبود وضعیت ماندگاری گردشگران در این شهر و نیز نشاط آفرینی و ایجاد یک محیط تفریحی برای شهروندان است. اجرای صحیح پروژه گردشگری تالاب عینک موجب بهبود شرایط اقتصادی محلات حاشیه رشت خواهد شد.
یکی از مهمترین موضوعاتی که بدان پرداختهایم مسئله احیای تالاب عینک بوده که این در آغاز نیاز به تغییر نگرش در اندیشه مدیران اجرایی داشت که بنابر مقتضیات موجود از اجرای کلان پروژههایی که سالها متوقف و در کتابچهها باقیمانده و اجرایی نشده و فاصله گرفته است. برای شروع تمرکزشان تنها بر آن پهنهای باشد که شهرداری رشت در آن مالکیت زمینی را در اختیار دارد. یعنی همان پهنهای که در آن رصدخانه کوشیارگیلانی قرار دارد.
در امتداد این نوع از سیاستگذاری، عملیات لایروبی تالاب انجام شد و پیشنهاد دادیم یک رستوران آبی در قالب کشتی رویال با طراحی و نورپردازی مناسب و مجموعهای از پروژههای تفریحی و نشاطآور تعریف و اجرایی و با بازپیرایی محیطی یک جاده تندرستی شکیل و باکیفیت پیرامون همان پهنه از تالاب اجرایی شود که این پروژه از نظر ما بسیار مهم است. اما علیرغم پیگیریهای فراوان متاسفانه با تاخیر در اجرا توسط شهرداری روبرو شده و امروز تنها کمی بیشتر از ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
نگاه شما به نقش شورای شهر در توسعه شهری چگونه است؟
– بابت طرح این پرسش تشکر میکنم اجازه دهید با این مقدمه به سمت پاسخ برویم؛ بدین معتقدم توسعه از جامعه آغاز شده و به جامعه ختم میگردد. اعضای شورا در هر شهری نمایندگان غالب جامعه یا بخشی از آن هستند که قرار است طی دورههای عضویت چندوظیفه اصلی در کنار بسیاری از وظایف دیگر انجام دهند.
انتخاب شهردار، بررسی و تایید بودجه شهرداری، همراهی با نهاد مدیریت شهر در مواجه با دیگر ادارات و دستگاهها برای ابتیاع منافع شهر و شهروند همچنین پیونددهنده بیشاز پیش جامعه و نهاد قدرت که در این محدوده منظور ما مدیریت شهری است. در کنار اینکه در حقیقت شورای شهر، انجمن شهری است که در ارتباطش با شهرداری، نقشش سیاستگذاری و نظارت بر عملکرد آن مجموعه است.
امروز متاثر از شرایط میهن، شهرداریها و یا بهتر بگویم نهاد مدیریت شهر محور امر توسعه نیست؛ اما محرک امر توسعه و تسهیلگر امور برای دستیابی به معارف توسعه چرا، همافزایی شورای شهر و نهاد مدیریت شهری که با شناخت صحیح از مختصات فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و جغرافیایی شهرشان بتوانند خطمشیهایی متناسب با آن جغرافیا و پیشرو در زمان خود را در تناظر با قوانین بالادستی و بهرهگیری از ظرفیتهای ملی و استانی برنامهریزی کنند، ضریب موفقیتشان بیشتر خواهد شد و در ادامه، تغییر و گامنهادن آن جغرافیا در مسیر توسعه ملموستر.
البته این نیز کتمانناپذیر است که شهرداریها طی این سالها به سببهایی که میتوان در آن خصوص در وقت دیگری گفتگو کرد بیش از هر چیز متاثر از اسناد بالادستی شدهاند که سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور بر ایشان الزام میکند.
نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار و پژوهشگر مسایل شهری)
منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان
انتشار در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۴
این مقاله از پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد به راهنمایی «دکتر نادر زالی»، مدیر گروه شهرسازی و عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان استخراج شده است.
این کتاب یک سند جغرافیایی و تاریخی است. نویسنده کتاب اخبار گیلان در مطبوعات عصر قاجار عنوان کرد: کتاب رشت به روایت ۵ نقشه تاریخی نوشته مهندس روبرت واهانیان، حاصل سالها کار تحقیقاتی بوده و با نگاهی کامل و جامع به ۵ نقشه اولیه تاریخی رشت از سال ۱۲۴۹ تا ۱۳۴۵ به نگارش رسیده است. نخستین نقشه این کتاب به عهد ناصری بر میگردد که حدود ۱۵۵ سال پیش از سوی ذوالفقار مهندس تهیه شد. در آن زمان بسیاری از شهرهای کشورمان از نقشهای برای شهر خود محروم بودهاند؛ اما رشت دارای نقشه جغرافیایی بود. نقشه دوم مربوط به سال ۱۲۹۶ بوده که در زمان نهضت جنگل به دست علیاصغر کاشانی تهیه شد و در چاپخانه میناس که جز چاپخانه سنگی رشت بوده، به چاپ رسید. نقشه سوم کتاب رشت به روایت پنج نقشه تاریخی مربوط به سال ۱۳۲۷ است که از سوی سروان توپخانه ارتش (فرمانده تیپ مستقل رشت) ترسیم شده است. نقشه چهارم کتاب واهانیان مربوط به سال ۱۳۳۲ بوده که به پیشنهاد روانشاد جهانگیر سرتیپپور تهیه شده است و در نهایت نقشه پنجم کتاب مربوط به سال ۱۳۴۵ توسط سازمان برنامه و سازمان نقشهبرداری کشور تهیه و تدوین شده است.
