اولین لحظه های شهرسازی در ایران
اولین لحظه های شهرسازی در ایران
ایرج اعتصام از جمله افرادی بود که در شکل گیری دانش شهرسازی در ایران نقش پررنگی داشت. حدود ۵۰ تا ۶۰ سال پیش در ایران دانش شهرسازی مساله مند میشود. یعنی کم کم در سطح سیاستگذاری به این فکر میکنند که باید یه دانشی یا یه قواعد و ضوابطی باشه که بتونیم شهرها رو بواسطه آنها سروسامان بدهیم. حالا در این دوره که اوایل دهه ۴۰ هست، کشمکش های زیادی هم سر این وجود داره که اسم این رشته رو چی بذاریم. اما با تسامح در این لحظات رشته رسمی شهرسازی در دانشگاه تهران ظهور میکنه. البته این بدین معنا نیست که پیش از این دانشی درباره شهرها وجود نداشته. خیر. بدون شک در گذشته هم نهادها و بازیگرانی حول و حوش شهر و بیشتر بیرون از دانشگاه وجود داشته اند. اما پیش از این مساله های شهری بیشتر از زاویه معماری محل بحث میشدند. یعنی بیشتر نگاهها تا آنجایی که متخصصان شهر مربوط میشد، معمارانه بود.
در همون دهه چهل که نوعی از نظم و نظامبخشی به شهرها مساله مند میشه، از طرف دولت و دانشگاه تهران بعضی از افراد انتخاب میشوند که به دانشگاه های کشورهای خارجی بروند و ببیند که در آنجا متخصصان درباره شهرهایشان چکار میکنند؟ یکی از افرادی که به دانشگاههای آمریکا میره ایرج اعتصام هست. او میره که ببینه اساسا شهرسازی به چه معناست و اگه بخواهیم شهرساز باشیم حالا باید چکار کنیم؟ بعد از سفر چنین افرادی هست که کم کم سرفصل رشته شهرسازی تدقیق و به مرور تکمیل میشه: «رئیس دانشگاه گفت شما باید بروید و این دانشکده ها و برنامه هایشان را از نزدیک ببینید..در نتیجه من رفتم و به مدت یکماه دقیقا ۲۲ تا دانشکده و موسسه مثل شهرداری لس آنجلس و اینها را دورتادور آمریکا دیدم.. آن برنامه هایی که آنجا داشتیم و آوردیم و بررسی کردیم، خیلی موثر بود و اتفاقا روی هم رفته، هم از دانشکده هایی که شهرسازی داشتند شناخت خوبی پیدا کردیم و هم از آنهایی که پراتیکتر بودند. مثلا لس آنجلس از دو دانشکده بازدید کردیم. هم USC و هم UCLA. یک دانشکده در نیویورک، دو دانشکده در بوستون، یک دانشکده در شیکاگو. عملا از بزرگترین دانشکدههای شهرسازی آمریکا بازدید کردیم..».
به همین سبک و سیاق هم زمان افراد دیگری هم به کشورهای مختلف مثل فرانسه، انگلیس و ایتالیا فرستاده میشن تا ببینند چگونه میتوان در ایران رشته شهرسازی راه انداخت. این مساله بعدا منجر به شکل گیری کشمکش هایی هم در دانشگاه تهران میشه. به طوری که هرکدام از این افرادی که به کشورهای مختلف رفتن، مدعی میشن که دانش شهرسازی به معنای اون چیزی هست که اونا در کشور مقصد دیدن. مثلا اونایی که رفتن فرانسه میگن باید اصول شهرسازی رو مثل اصولی که در فرانسه دیدن، پچینند. یا اونایی که رفتن ایتالیا میگن باید مثل ایتالیا به شهرها پرداخت.
حالا ما نمی خواهیم به شکل کودکانه ای بگیم شکل گیری دانش شهرسازی در ایران صرفا به واسطه ی سفر به غرب و دیدن وضعیتی در آنجا شکل گرفته. در اینجا هم اقتضائات درون ماندگاری زمینه های ظهور دانش شهرسازی رو فراهم کرده. و ضروری هست که روابط پیچیده زیادی رو در تاریخ شکل گیری دانش شهرسازی در نظر بگیریم. اما هدف این بود که یادی کنیم از ایرج اعتصام که به تازگی از شهر و شهرسازی خداحافظی کرد.
منبع : کانال تلگرامی تجربه هایی از شهر ( حومه )
https://t.me/urbannEssay
