شَهر نوشت های محمد صالح زاده رشتی نژاد

روزنامه نگار - پژوهشگر مسایل شهری

شَهر نوشت های محمد صالح زاده رشتی نژاد

روزنامه نگار - پژوهشگر مسایل شهری

۳۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «شورای شهر رشت» ثبت شده است

 

وقتی مدیریت شهری پرهزینه‌ترین راه را انتخاب می‌کند؛

یک نیمروی ساده!

آن‌طور که در تصویر مشاهده می‌شد؛ یک گاز ۴ شعله قدیمی بوده که از قرار معلوم فردی که گشنه‌اش بود، قصد داشته یک نیمروی ساده درست کند! اما تصویر روایتی غیرمعمول را به مخاطب القا می‌کرد.

 

یکی از شعله‌های این اجاق خوراک‌پزی روشن، ماهی تابه بر روی شعله دیگر اجاق قرار گرفته بود و پوست‌های ضخیم تخم‌مرغ نیز در ماهی تابه نمایان بود. تخم‌مرغ در جوار آن شعله روشن و نه روی ماهی تابه بلکه روی بدنه آهنی اجاق شکسته شده بود.

 

در دومین نشست عمومی و تخصصی “هشدار برای ایران ۴۶” با موضوع بایدها و نبایدهای توسعه شهری در کلان‌شهر رشت «دکتر مرتضی هادی جابری مقدم» پژوهشگر و فعال حوزه شهری و عضو هیأت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران یکی از سخنرانان این نشست بود که با ارائه تصویر فوق بر روی پروجکشن و طرح پرسشی از حاضرین سخنرانی خود را آغاز کرد.

 

هر کدام از مخاطبین در مورد تصویر تفسیر خاص و جالبی داشتند. بازخوردشان با تصویر در نگاه اول را با واژه‌ها و عباراتی بیان کردند. (هیچ‌چیز سرجای خودش نیست، آشفتگی، کاربلد نبودن، جهان سوم، عجله، همه چی موجوده ولی چیزی موجود نیست و…). سخنران پس از اظهارات مخاطبین بیان کرد: اسمش و بزاریم ناترازی، خوبه!

 

قطعاً در رابطه‌ با آن تصویر همه افراد حاضر در نشست تا ساعت‌ها می‌توانستند با واژه‌ها و عبارات مختلف که عیناً دیده‌اند، مترادف‌سازی کنند. اما باتوجه‌ به موضوع مورد مناقشه که در رابطه‌ با بایدها و نبایدهای توسعه شهری در رشت بوده می‌توان با صراحت گفت: تصویر روی پروجکشن مدیریت شهری رشت را بازنمایی می‌کرد.

 

مدیریت شهری که پرهزینه‌ترین راه را در درمان کهنه این شهر با عدم انطباق طرح جامع حمل و نقل و بی اعتنا به طرح بالادست انتخاب کرده، فارغ از اینکه این راه در حل چنین مسائلی از چندین دهه پیش در عالم مهندسی ترافیک و شهرسازی منسوخ شده است. و کلان شهرهای توسعه یافته در حال برچیدن و جمع آوری این گونه طرح ها و جایگزینی آنها با توسعه و گسترش قلمرو عمومی اند تا شهرها بر اساس رویکرد انسان محوری توسعه یابند.

عنصر اقتصاد، بودجه و تأمین منابع مالی همواره به‌عنوان یکی از پشتوانه‌های اساسی در اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها محسوب می‌شوند؛ اما مدیریت صحیح بر منابع و بودجه اگر بیشتر از تأمین بودجه اولویت‌دار نباشند قطعاً هم تراز با آن قرار دارند.

 

در جای‌جای مناطق کلان‌شهری کشورمان مبنی بر عدم توانمندی مدیریتی به‌عنوان عامل اختلال در اصول شهرسازی و اتلاف سرمایه‌های ملی از قبیل فروش تراکم – موضوع اشراف، تغییر کاربری‌ها و… وجود دارد که به دلیل درآمدزایی کوتاه‌مدت و سود آنی مورد توجه شهرداری‌ها قرار گرفته و حقوق شهروندان و منفعت عمومی به‌عنوان اصلی‌ترین رکن مورد توجه مدیران شهری و تصمیم گیران و برنامه ریزان مورد تضییع و بی‌توجهی قرار گرفته است.

 

حال از بد روزگار و اقبال اندک مدیریت اجرایی در رشت بلااستثنا پس از بهره‌برداری روگذرها، یکی پس از دیگری نشان می‌دهند؛ در جریان ترافیک و گره‌های آن نقطه از شهر احداث روگذر بی‌اثر بوده و ترافیک نه‌تنها روان نشده؛ بلکه در خوش‌بینانه‌ترین حالت به نقطه‌ای دیگر منتقل شده و همان ترافیک با شدت اثر بیشتر در حال رخ‌دادن است.

 

نکته جالب اینجاست؛ مردم منطقه و سایر شهروندان نیز که در طول روز همیشه از آن نقطه‌ها می‌گذرند بر این ادعا توافق دارند. تصویر یک نیمروی ساده این را مشخص می‌کرد؛ آن فرد که گشنه‌اش بود، اسم نیمرو را شنیده و می‌دانسته که می‌توان گشنگی آدمیزاد را با نیمرو رفع کرد و از قضا می‌دانسته برای تهیه نیمرو یک شعله گاز، ماهی تابه، تخم‌مرغ لازم است و از قرار معلوم منابع محدودی هم داشته؛ چون در تصویر یک عدد تخم‌مرغ و ماهی تابه و یک اجاق به چشم می‌خورد، تنها چیزی که در این میان از آن تصویر به ذهن متبادر می‌شد این بود که انگار آن فرد چیزی از درست‌کردن یک نیمروی ساده نمی‌دانست.

 

در کشور ما و بسیاری از کشورهای نظیر ما در حوزه توسعه پایدار شهری همواره مسائلی نظیر مباحث راهبردی و مدیریتی – ناکارآمدی سامانه‌های اجرایی، غیرمنطبق بودن طرح‌های توسعه شهری با واقعیت‌های جاری در شهرها رعایت‌نشدن اصول طراحی در طرح‌های عمرانی و مواردی از این‌ قبیل جملگی در عدم پیشرفت صحیح و سریع شهرها اثر داشته‌اند.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (دانش آموخته کارشناسی ارشد شهرسازی)

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۴ خرداد ۰۴ ، ۱۸:۵۸
محمد صالح زاده رشتی نژاد

یادداشتی از محمد صالح زاده:  

رشت، کارگاه روگذرسازی بتنی؛

آقای استاندار؛ دلمان خون است!

استاندار گیلان در تازه‌ترین دیدار خود با اعضای نظام‌مهندسی ساختمان استان مطرح کرد: احداث روگذر و زیرگذر در حل مشکل ترافیک این شهر بی‌اثر بوده و احداث این پل‌های بتنی تنها ترافیک را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل خواهند کرد.

 

وی در این نشست راه‌حل ترافیک شهر رشت را ایجاد تراموا شهری دانسته و عنوان کرد: می‌توان از میدان گیل تا میدان شهرداری، از خیابان سعدی تا فرودگاه یک خط تراموا ایجاد کرد و زمان جابه‌جایی مسافران و مردم را کاهش داد.

 

در بیش از یک سال و اندی از آغاز پروژه‌های طرح میثاق که با احداث پل‌های بتنی در رشت همراه بود و شهر را به کارگاه روگذرسازی بتنی تبدیل کرده است به فراخور زمان با نگارش گزارش‌های تحلیلی، فنی و کارشناسی و تهیه گفتگو با کارشناسان و اساتید دانشگاهی و مدیران اجرایی اسبق کشور و استان و همچنین فعالین حوزه‌های ترافیکی، توسعه شهری و زیست‌محیطی، بارها به این موضوعات اشاره کرده‌ایم.

 

معمولاً هر پروژه زیرساختی در کشور دارای پیوست‌های مطالعاتی است که توجیهات و دلایل کارشناسی ساخت آن سازه را تشریح می‌کند. از اصالت پروژه تا پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و از اثرات محیط زیستی تا پیامدهای غیرقابل‌پیش‌بینی می‌تواند مورد توجه این گونه مطالعات باشد. تا به امروز در اجرای روگذرهای بهره‌برداری‌شده و در حال احداث رشت، هنوز مطالعات کارشناسی به چشم نمی‌خورد که دلایل جانمایی این روگذرها را تبیین کند.

 

آقای استاندار، اجرای روگذرهای رشت بیش از آنکه به این نوع عمق‌بخشی و قوام دهی پروژه‌ها توجه کرده باشد اغلب به بی‌اعتنایی مدیریت شهری به اسناد بالادستی انجامیده است. اسناد و مطالعاتی که در چارچوب طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهری تهیه و در سال ۱۳۹۴ مصوب شده است.

 

به‌عنوان نمونه در دوره اخیر احداث روگذرها، موضوع جانمایی آن یکی از نقصان‌های بزرگ طرح میثاق است. در یک مورد، احداث روگذر شهید باهنر دقیقاً در نقطه‌ای از شهر جانمایی شده که در مصوبه اسناد شورای‌عالی شهرسازی ایستگاه تراموا/ قطار شهری پیش‌بینی‌شده بود. خط تراموایی که از میدان گیل به سمت بافت مرکزی شهر امتدادیافته و از بافت مرکزی به سمت شمال شهر و در نهایت به فرودگاه سردار جنگل ختم می‌شود.

 

معضل جانمایی روگذرهای بتنی شهر که برخی از آنها یک‌طرفه طراحی شده و تناقض این پل‌ها با مصوبات شورای‌عالی شهرسازی کشور و انحراف از خط تراموای شهری که در طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک در نظر گرفته شده، اگر منحصر به یک نهاد و سازمان شهرداری بود شاید بتوان مرحمی بر این زخم‌ها نهاد.

 

اما واقعیت این است که طرح و اجرای چنین پروژه‌هایی از سوی چندین نهاد و سازمان به منصه ظهور رسیده و چشم‌پوشی یا حتی مسامحه دیگر نهادهای مسئول ما را با علامت سؤال بزرگی مواجه می‌سازد که آیا مدیریت سیستماتیک شهر واقعاً راهش را گم‌کرده است؟ و متولی و مسئول پاسخگویی ندارد؟

 

آقای استاندار، واقعیت این است؛ مدیریت شهری در این شهر به‌عنوان متولی و مسئول پاسخگو نه‌تنها پاسخگو نبوده؛ بلکه اطمینان می‌دهیم که مدیریت شهری در این شهر راهش را گم‌کرده و در بیراهه‌ها پرسه می‌زند. احداث این پل‌های بتنی در رشت بیش از آنکه محصول علم و دانش فنی و تخصصی بوده باشد اغلب به بی‌اعتنایی مدیریت شهری به اسناد بالادستی انجامیده است.

با این تفاسیر خط تراموا (قطار شهری) رشت که آن را در حل ترافیک این شهر اثرگذار دانسته‌اید و در طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک مصوب سال ۱۳۹۴ در افق بلندمدت تا سال ۱۴۱۰ نیز در نظر گرفته شده بود، با احداث پل بتنی یک‌طرفه باهنر در بلوار امام مسدود شده و تا به امروز هیچ پاسخ قانع‌کننده‌ای در این مورد از سوی مدیریت شهری و بازوان اجرایی آن مطرح نشده است.

 

در کمتر از دو ماه از بهره‌برداری پل بتنی باهنر که با بودجه ۷۹۰ میلیارد ریالی انجام گردیده نه‌تنها این روگذر در رفع گره ترافیکی آن محدوده از بلوار امام مؤثر نبوده؛ بلکه یک‌طرفه بودن این طرح آن هم در خلاف جهت تقاضای حداکثری تردد به سمت داخل شهر بیش از گذشته به فاصله ۱۰۰ الی ۲۰۰ متر جلوتر از این روگذر شاهد گره ترافیکی هستیم؛ بنابراین با احداث روگذر باهنر به‌وضوح تئوری انتقال گره ترافیکی از نقطه‌ای به نقطه دیگر با احداث این پل اثبات شده است.

 

اینها در شرایطی رقم خورده که برای برخی از پل‌های بتنی اجرایی در رشت اصلاً مصوبه شورای‌عالی ترافیک کشور اخذ نشده و برای اجرای آنها تنها به مصوبه شورای‌عالی ترافیک استان اکتفا کرده‌اند. اگر این پرونده به شورای‌عالی ترافیک کشور برود، اولین سؤالی که مطرح می‌شود، این است: شما در مسیر اولیه قطار شهری رشت، روگذری را افتتاح کرده‌اید که تأیید مصوبه احداث این روگذر از شورای‌عالی ترافیک کشور اخذ نشده است؟

 

همین بی‌اعتماد سازی‌ها باعث خواهد شد کلان‌شهرهای دیگر در هماهنگی با وزارت کشور و شورای‌عالی با جدیت پیگیر حمل‌ونقل عمومی شهرهای خود شده و بسیار هم جلوتر از رشت هستند. اما مدیران شهری در این شهر به این اکتفا می‌کنند که کلان‌شهر تبریز پس از راه‌اندازی مترو به این نتیجه رسیده که تقاضا برای استفاده از مترو در این شهر بسیار اندک بوده و این تقاضای پایین متناسب با هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری مترو نبوده و از قول مدیران شهری تبریز می‌گویند: خوش به حالتان که در رشت مترو ندارید!

 

ابداع و اجتهاد شخصی از دانش مهندسی سازه در اجرای این پروژه‌های منسوخ شده بتنی در رشت یکی از نادرترین تجربه احداث روگذرهای شهری را در کشور رقم زده است. تا جایی که مطلعیم برخی از اساتید دانشگاه‌های کشور در حین تدریس به تجربه اشتباه این پل‌های بتنی در رشت که در تضاد کامل شهر انسان‌محور بوده، روگذرهای اجرایی شهر رشت را به دانشجویان مثال می‌زنند.

 

واقعیت این است؛ اقدام اخیر شهرداری در احداث دومینووار روگذرهای شهری، آن‌هم یکی پس از دیگری، بیش از آنکه تأمین‌کننده منافع عامه مردم و استراتژی شهری انسان‌محور و روان‌سازی گره‌های ترافیکی باشد بیشتر یک فرار رو به جلوست تا در هماهنگی با شورا نشینان، به عمر مدیران ارشد کنونی بدنه اجرایی مدیریت شهری رشت بینجامد.

 

آقای استاندار، در دهه‌های گذشته این نخستین‌بار نیست که شهرداری متولی پروژه‌هایی است که در آن گمانه‌هایی از کژتابی پروژه‌ها و مدیران شهری آن بر سرزبان‌هاست. از یک‌سو برگزاری مناقصه‌های غیراستاندارد و حاشیه‌های انتخاب مناقصه‌گر و در نهایت مجریان طرح. از سوی دیگر، جانمایی غیرکارشناسی روگذرها در چهارگوشه شهر تا بی‌اعتنایی به اسناد بالادستی از جمله مهم‌ترین این کژتابی‌هاست.

 

آقای استاندار، نه از مهر و نه از کین می‌نویسم، نه از کفر و نه از دین می‌نویسم، دلم خون است، می‌دانی برادر، دلم خون است، از این می‌نویسم.

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار و پژوهشگر مسایل شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۴۰۴

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ ارديبهشت ۰۴ ، ۱۳:۵۷
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

اتلاف منابع به شرط بقا به سبک شورای ششم

اظهارات ریاست کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر رشت در دفاع از عملکرد مدیریت شهری در رابطه‌ با احداث روگذرها بیش‌ از پیش بیانگر این است؛ حالا که زیرساخت احداث قطار شهری در رشت وجود ندارد، بجای اینکه ابرو را درست کنیم، چشم را هم کور می‌کنیم.

 

پل‌ها بتنی – خودرویی که علی‌رغم همه انتقادات و هشدارهای به‌زعم کارشناسی شده با محوریت رفع معضل ترافیک رشت، طی بیش از یک سال و اندی در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته و برخی از آنها با عدم مصوبه شورای‌عالی ترافیک کشور به بهره‌برداری رسیده‌اند.

 

روگذرهایی که اساساً ناهماهنگ با اسناد بالادستی از جمله طرح جامع حمل‌ و نقل و ترافیک بوده و با هزینه‌ای بیش از یک هزارمیلیاردی نیمی از بودجه سالانه شهرداری رشت را بلعیده و حمل‌ و نقل انبوه بَر رشت را منحرف کرده است.

 

مسعود عباس‌نژاد، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای ششم رشت در نشست خبری مدیریت شهری رشت در هفته گذشته در پاسخ به سؤال خبرنگار مرور در رابطه‌ با مسدودشدن خط قطار شهری با احداث پل یک‌طرفه باهنر عنوان کرد: واقع‌بینانه نگاه کنیم، قطار شهری در رشت قابلیت اجرایی ندارد.

 

دوستان ما در دوره‌های گذشته چون عملکرد قابل دفاعی نداشتند، چنین مباحثی را مطرح می‌کردند. فرض کنیم که قطار شهری در رشت احداث شد، اصلاً ۲۰۰۰ مسافر از میدان گیل به میدان شهرداری داریم؟ آیا جمعیت شهری و خیابان‌های ما در رشت به‌گونه‌ای است که در بلوار امام بیش از ۲۰۰۰ مسافر را جابه‌جا کنیم؟

احداث روگذر شهید باهنر دقیقاً در نقطه‌ای از شهر جانمایی شده که در مصوبه اسناد شورای‌عالی شهرسازی ایستگاه تراموا/ قطار شهری پیش‌بینی‌شده بود. خط تراموایی که از میدان گیل به سمت بافت مرکزی شهر امتداد یافته و از بافت مرکزی به سمت شمال شهر و در نهایت به فرودگاه سردار جنگل ختم می‌شود.

 

بی‌اعتنایی مدیریت شهری رشت به اسناد بالادستی به نحوی است که انگارنه‌انگار در این شهر سال‌ها پیش‌تر طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک تهیه و تصویب شده و پس از آن برای اجرای طرح قطار شهری نیز در سال‌های اخیر مطالعاتی صورت‌گرفته است.

 

باتوجه‌به نوع نگاه و نگرش این دوره مدیریت شهری که با یک مبانی نظری متفاوت و منسوخ شده تمام هزینه‌های انجام شده برای تهیه طرح‌های توسعه‌ای این شهر را به فراموشی می‌سپارد تا مادام به شهروندان بقبولانند در دوره‌های پیشین در این شهر کاری انجام نشده و تنها شورای ششم برای حل معضل ترافیک رشت روگذرهایی را احداث کرده است.

 

پر بیراه نیست بگوییم؛ احداث دومینووار روگذرهای شهری در شهر متراکم رشت که با فقدان حمل‌ونقل عمومی مواجه بوده، بیش از آنکه تأمین‌کننده منافع عامه شهروندان این شهر و رویکرد شهری انسان‌محور بوده باشد، بیشتر شباهت به یک خواست مدیریتی داشته تا در کارنامه سازی مدیران شهری و اثربخشی عملکردی این دوره شورایی اثرگذار باشد. اتلاف منابع به سبک بقا را در این میان نباید فراموش کرد حتی با چاشنی استراتژی اشتباه و منسوخ شده!

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار و کارشناس حوزه شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۱ ارديبهشت ۰۴ ، ۱۳:۵۴
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

هشدار برای ایران 46

شیو‌ه‌های اقتدارگرایانه، بحران می‌آفریند!

در هفته‌های اخیر؛ انتشار آماری از میزان غلظت آلودگی هوا و افزایش میانگین غلظت NO2 در گیلان به میزان ۴۵ میکروگرم بر مترمکعب که بالاتر از استان صنعتی اصفهان بوده، نگرانی‌های زیادی را در استان گیلان به همراه داشته است.

 

ازاین‌رو عواملی مانند افزایش ترافیک، رشد جمعیت و تغییرات غیرمجاز کاربری زمین، مهاجرت‌های برون‌استانی، توسعه بی‌ضابطه شهرها و مراکز صنعتی در افزایش میزان غلظت آلودگی هوا اثرگذار بوده است. از طرف دیگر سال‌هاست انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی عروقی و تروما از عمده دلایل تهدیدکننده سلامتی در استان گیلان شمرده می‌شود.

 

در سال‌های اخیر؛ معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گیلان حدود ۴۸ تا ۵۰ درصد مرگ‌ومیر استان گیلان را ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی عنوان کرد. گیلان بدترین وضعیت چاقی در همه گروه‌های سنی در کشور را داراست.

 

طبق گفته رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد، متأسفانه گیلان جزو استان‌های اول در چاقی بوده و ۷۰ درصد مردم گیلان چاق هستند و بالای ۴۰ درصد کبد چرب دارند. با این تفاسیر سازمان‌های اجرایی و دولتی و عمومی با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و آمایش سرزمین، بایستی با تغییر رویکرد برای اصلاح نوسانات موجود تمهیداتی بیندیشند.

 

رشت به‌عنوان مرکز استان گیلان، پرجمعیت‌ترین شهر شمال کشور و پرجمعیت‌ترین سکونتگاه سواحل جنوبی کاسپین، روزانه شاهد تردد زیادی از سراسر استان بوده، جمعیت ثابت این شهر بیش از ۷۰۰ هزار نفر و جمعیت شناور ثابت روزانه‌اش به بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد.

 

با توجه‌ به کارکرد گردشگرپذیری استان گیلان در ماه‌های گردشگری و تعطیلات مناسبتی، این جمعیت در رشت به بیش از ۲ میلیون نفر نیز خواهد رسید. وضعیت حمل‌ونقل عمومی شهر رشت روایتگر مسیر توسعه‌ای چشمگیری نبوده و این شهر همچنان در نبود سیستم بی آر. تی، مترو، مونوریل، تراموا با اتوبوس‌هایی فرسوده به کار خود ادامه می‌دهد.

 

هرچند گهگاه سیستم اتوبوسرانی در شهرداری رشت دست به بازسازی و نوسازی ناوگان عمومی حمل‌ونقل زده است، اما همچنان وضعیت مُبهم توسعه حمل‌ونقل عمومی در این شهر با عدم برنامه‌ریزی و مدیریتی صحیح به استفاده بیش از حد وسایل نقلیه شخصی و توسعه مسیرهای سواره منجر شده است.

 

طبق تئوری مطرح از دانشگاه برکلی که توسط پروفسور رابرت سرورو، سیاست‌گذار و برنامه‌ریز حمل‌ونقل پایدار عنوان شد؛ مسیر سواره بیشتر، یعنی تقاضای سفر بیشتر. یعنی هرچقدر ما در شهرها مسیر سواره را افزایش می‌دهیم، در حقیقت داریم به تقاضای سفر بیشتر دامن می‌زنیم.

 

بنابراین وقتی مدام مسیر سواره ایجاد می‌کنیم، به تقاضای سفر با خودرو دامن می‌زنیم، نتیجه این امر می‌شود: ترافیک و آلودگی در کلان‌شهرها و شهرهای ما. امروزه در بسیاری از کلان‌شهرهای متراکم کشور شاخص‌های آلودگی خارج از استانداری را مشاهده می‌کنیم که در شرایط طبیعی شهرها باید خالی از جمعیت و در واقع تعطیل شوند.

 

در دهه گذشته شهر رشت طبق سناریوی بازآفرینی شهری دستخوش تغییراتی شد، همگام با این پروژه سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر با ایجاد بی‌آرتی (خط ویژه) رونق یافت؛ اما به فاصله کوتاهی پس از تغییر در مدیریت شهری این خط برچیده شد. در کمتر از ۲ سال اخیر مدیریت شهری در رشت یک‌مرتبه با طرح‌های سخت‌افزاری – عمرانی و با تغییر در سناریوی ایجاد شده در برنامه‌ریزی این شهر فرایند عملیات اجرایی روگذرهای بتنی را آغاز کرده و به‌صورت هم‌زمان پل‌های بتنی ماشین‌رو را به سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری این شهر اضافه می‌کند.

 

شهردار جوان رشت با اجرای تقاطع‌های غیرهمسطح و هم‌سطح در ۵ نقطه مکانی رشت تصمیم گرفته تا توسعه مسیرهای سواره را در حل معضل ترافیکی شهر به دست آزمون‌وخطا بسپارد. وی احداث این پل‌های بتنی در رشت را همچون مُسکنی در روان‌سازی معضل ترافیکی این شهر عنوان می‌کند.

 

اما سؤال اینجاست؛ در شرایط کنونی با هزینه بسیار بالای احداث این تقاطع‌های هم‌سطح و غیرهمسطح، آیا فقط نگاه مُسکن بودن روگذرها در ترافیک شهر رشت که درد کهنه این شهر در مرکز استان بوده، کافی است؟! در کجای دنیا چنین نگاه سطحی که عاری از برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت برای رسیدن به اهداف بلندمدت بوده را اعمال می‌کنند که مدیریت شهری رشت همچنان به این رویکرد اهتمام می‌ورزد.

 

هشدار برای ایران ۴۶؛ عنوان نشستی تخصصی و عمومی با رویکرد حمل‌ونقل شهری به سمت پایداری بود که در هفته گذشته توسط انجمن‌های مردم‌نهاد با سخنرانی اساتید مطرح حوزه حمل‌ونقل و ترافیک در کلان‌شهر رشت برگزار شد.

 

در این نشست تخصصی به مسئله ترافیک شهری رشت و ارزیابی رویکردها و راه‌حل‌های مدیریت شهری پرداخته شد. این نشست تخصصی با موضوع ترافیک رشت و احداث هم‌زمان روگذرهای بتنی در شرایطی برگزار گردید که حضور شهردار رشت و سایر کلان‌شهرهای استان در این برهه زمانی بسیار حایز اهمیت بود.

البته به دلیل مغایرت هفته رشت و برگزاری نشست شهرداران و رؤسای کلان‌شهرهای کشور در مرکز استان گیلان با این نشست تخصصی دلیلی بر عدم حضور برخی از شهرداران شهرهای استان گیلان بوده است. موضوع ازاین‌جهت قابل‌بررسی بوده که به فاصله‌ای اندک پس از برگزاری این نشست تخصصی و عمومی، رحیم شوقی؛ شهردار رشت که در طی نزدیک به ۲ سال به‌صورت هم‌زمان احداث روگذرهای بتنی را در دستور کار مدیریت شهری قرار داده، ویدئوهایی از برخی روگذرهای آماده بهره‌برداری منتشر می‌کند، و در آن نوید می‌دهد که در روزهای آتی شاهد افتتاح این روگذرها خواهیم بود.

 

مدیریت شهری در رشت نه‌تنها به هشدارها برای رشت گوش فرا نداده، بلکه به شیوهای اقتدارگرایانه و از “بالا”، با نادیده‌گرفتن نگاه برنامه‌ریزی مشارکتی – مردم‌سالارانه از “پایین” با نگاهی آنی و زودگذر در مسائل توسعه شهری پیش می‌رود.

 

برنامه‌ریزی، گرایش انسان به آینده، حل مشکلات در آینده، آینده‌بینی و امید به آینده است (فالودی،۱۹۷۰). موضوع آینده و شناخت بلندمدت آن در برنامه‌ریزی از اهمیت فراوانی برخوردار است که مدت زیادی مورد غفلت برنامه‌ریزان به‌ویژه دانشگاهیان بوده است (مایر، ۲۰۰۰).

 

بحران‌ها و مشکلات کنونی، موجه‌ترین دلیل برای ناکارآمدی برنامه‌ریزی سنتی و بازاندیشی در خصوص روش‌های ترسیم آینده است. بایستی قبول کرد که نتیجه قهری و اقدامات ضربتی و مخرب در شهرهای ما به دلیل نپرداختن روش‌های هوشمند به مشکلات شهری بوده است. امروزه همه اینها در کشاکش نبود استراتژی و طرح مسئله و موشکافی جز به جز در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیست‌محیطی و فنی باعث شده مشکلات شهری به‌مثابه بحران بروز کنند.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (کارشناس ارشد شهرسازی) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ در ۲۴ دی ۱۴۰۳

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۰۳ ، ۰۰:۵۱
محمد صالح زاده رشتی نژاد

ناکارآمدی؛ حلقه مفقوده روز رشت

روی دیگر برنامه های تجملاتی روز رشت؛

رشت در این روزها بسیار شلوغ و پر ترافیک است. نه از آن لحاظ که خیابان‌های این شهر قفل در ترافیک بوده چراکه این درد کهنه همچنان به قوت خود باقی است. شلوغی این روزهای رشت به دلیل برپایی جشن روز و هفته رشت خودنمایی می‌کند.

در واقع مدیریت شهری رشت برای سرپوش گذاشتن بر تمام نقص‌های موجود خود در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شهری سعی دارد با ریخت‌ و پاش‌های این چنینی مخاطب عمومی را جذب کند.

 

اما به ‌راستی شهر رشت تنها یک روز یا یک هفته در سال برایش کافی است! آیا می‌توان تنها با این مناسبت فریب تصاویر روتوش شده از رشت را خورد؟! و معضلات اساسی بزرگ و کوچک این شهر را نادیده گرفت؟

 

حداقل با خودمان صادق باشیم و زود فریب نخوریم. رشت در این روزها تشنه توسعه است در عین حال از مسیر توسعه بسیار فاصله دارد.

ما رشتوندان به طور مداوم با تصاویر و ویدئوهای رنگی و روتوش شده از این شهر مواجه ایم و همگی به رشت جان می‌بالیم؛ اما این تمام ماجرا نیست.

 

رشت؛ در آن روی سکه‌اش زباله‌های دپو شده سراوان ،خطاهای پی‌درپی مدیریتی در حوزه پسماند، آلوده‌ترین رودخانه خاورمیانه، درد کهنه ترافیک، نابودی اقتصاد محلی، حتی در کوچک‌ترین مقیاس وضعیت فاجعه‌بار آسفالت شهر و هزاران مشکل ریز و درشت را در زیبایی نهفته خود پنهان کرده است.

رشت؛ در آن روی سکه‌اش با زباله‌های دپو شده در سراوان، آلوده‌ترین رودخانه خاورمیانه، درد کهنه ترافیک، نابودی اقتصاد محلی، حتی در کوچک‌ترین مقیاس وضعیت فاجعه‌بار آسفالت شهر و هزاران مشکل ریز و درشت را در زیبایی نهفته خود پنهان کرده است

 

 

به‌سادگی نمی‌توان از این موارد گذشت و فقط این روز را ارج نهیم تا وقتی که سیستم مدیریت شهری ناکارآمد در هر دوره با تصمیمات اشتباه و نادرست، خود منشأ بروز انواع و اقسام معضلات در این شهر بوده‌اند. چگونه می‌توان فقط با یک روز مناسبتی تحت عنوان “روز رشت” این شهر را پاس بداریم! حداقل بیاییم با خودمان صادق باشیم و فریب نخوریم.

 

دستاورد و آوردگاه روز رشت چه بود؟!

چند سالی می‌شود که ۶ الی ۱۲ دی‌ماه، توسط مدیریت شهری به‌پاس گرامیداشت هفته و روز رشت برنامه‌های مختلفی در سطح شهر اجرا و هزینه‌های مختلفی را صرف برنامه‌های تکراری می‌کنند.

 

برنامه‌هایی از قبیل؛ جشنواره‌های خوراک، گردهمایی‌های علمی و توسعه‌ای، فرهنگی و هنری و گردشگری با حضور چهره‌های مطرح در حوزه فرهنگ و هنر، ورزش و سایر. این برنامه‌های مناسبتی هرچند در راستای وظایف مدیریت شهری گنجانده شده، اما در مقابل باید این را یادآور شد: دستاورد و آوردگاه این نوع ریخت و پاش‌ها برای شهری که با عدم ساختارهای هدفمند روبروست و ترجیحاً با زیرساختی معیوب و بی‌برنامه مسیر ناهموار را طی می‌کند، برای رشت چه بوده؟!

 

 

 

دستاورد و آوردگاه ریخت و پاش‌ها برای شهری که با عدم ساختارهای هدفمند روبروست و ترجیحاً با زیرساختی معیوب و بی‌برنامه مسیر ناهموار را طی می‌کند، برای رشت چه بوده؟!

 

 

روز رشت ؛ عرصه ای برای سیاستمداران و مدیران شهری

برنامه‌های مدیریت شهری به بهانه روز رشت که از هفته گذشته بسیار تجملاتی‌تر از گذشته به اجرا درآمده هزینه های کلانی را به همراه داشته است. برگزاری این برنامه ها به بهانه روز و هفته رشت، عملا این روز را از حالت مردمی و عمومی به سمت کارکردی سیاسی سوق داده است.

برگزاری برنامه‌های تخصصی با حضور چهره‌های سیاسی همچون؛ علیرضا زاکانی (شهردار وقت تهران) و مهدی چمران (ریاست شورای شهر پایتخت) این روز را که همه ساله با مشارکت شهروندان رشت برپا می‌شد به‌نوعی بازتابی از نمود عرصه سیاستمداران و مدیران شهری کشور بدل ساخته است.

 

 

شهر رشت بیمار است.

«رضا علیزاده» جامعه‌شناس گیلانی دراین باره به مرور گفت: شهر رشت در بسیاری از بخش‌ها بیمار است. باید به دنبال راهکار اساسی برای رفع مشکلات این شهر بود.

وی سیاست‌گذاری و حکمرانی درست و مطلوب را از راه‌های برون‌رفت از مشکلات دانست و تأکید کرد: این شهر برای برون‌رفت از مشکلات و توسعه شهری باید برنامه‌ریزی داشته باشد.

 

 

این جامعه‌شناس گیلانی در مورد روز تجملاتی رشت عنوان کرد: روز رشت تبدیل به مناسکی شده که هر ساله بدون اتفاق مهم و رویدادی خاص، توسط مسئولان انجام می‌شود؛ بنابراین باید گفت: این روز برای رشت فقط به نام‌گذاری آن اکتفا کرده‌اند و گویا آورده ای دیگری غیر از برگزاری چنین برنامه های متنوع و پر هزینه ای برای توسعه شهر رشت نخواهد داشت.

 

چرا 12 دی!

روز رشت؛ روزی که رشت در ۴۵۷ سال پیش به‌ عنوان مرکز سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی استان گیلان انتخاب شد. مناسبت این نام‌گذاری ورود سلطان محمود نماینده شاه‌طهماسب صفوی در روز ۱۲ دی ۹۳۶ شمسی به رشت بوده است.

 

هرچند که بخشی از جامعه فرهنگی گیلان با نام‌گذاری این روز تحت عنوان روز رشت اختلاف نظر دارند و روزهای دیگری را برای این نام‌گذاری معرفی کرده‌اند. بااین‌حال از سال ۱۳۹۴ تا به امروز این روز برای شهر رشت در نظر گرفته شده و هر ساله از ۶ الی ۱۲ دی‌ماه در شهر رشت مراسم و برنامه‌های متنوعی برگزار می‌شود.

 

 

روز رشت تبدیل به مناسکی شده که هر ساله بدون اتفاق مهم و رویدادی خاص، توسط مسئولان انجام می‌شود؛ بنابراین باید گفت: این روز برای رشت فقط به نام‌گذاری آن اکتفا کرده‌اند و گویا آورده ای دیگری غیر از برگزاری چنین برنامه های متنوع و پر هزینه ای برای توسعه شهر رشت نخواهد داشت

 

نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار شهری

مدیریت شهری یک حوزه بسیار پیچیده است که شامل استراتژی‌ها، فعالیت‌ها و ابزارهایی است که باعث می‌شود یک شهر کارساز باشد. کارساز بودن یک شهر بدین معنی است که زیرساخت‌های شهر قابل دسترسی و کاربردی بوده و منابع و خدمات مورد نیاز در دسترس هستند و به روشی عادلانه در مردم تقسیم شده اند. منافع ذینفعان به ویژه شهروندان، به خوبی در تصمیم گیری و تحولات آینده در نظر گرفته می‌شوند.

یکی از نیازمندی‌های یک شهر، سیاست‌های محکمی است که مجوز سرمایه گذاری، مشارکت عمومی و پیشرفت‌های مختلف را داده و در مورد آنها قانونگذاری کند. از این طریق یک شهر می‌تواند جو اجتماعی، محیطی و اقتصادی خود را بهبود ببخشد، گزینه‌های معیشتی بیشتری را ارائه دهد و از کارآفرینی در مقیاس کوچک و متوسط و سایر فعالیت‌های با ماهیت تجاری پشتیبانی کند.

 

بهبود شرایط زندگی به معنای داشتن گزینه‌های مسکن ارزان قیمت و در دسترس و در نظر گرفتن پایداری محیط زیست، مدیریت پسماند، کاهش و سازگاری تغییرات آب و هوایی است. همه‌این جنبه‌ها باید در سطح مدیریت محلی و با در نظر گرفتن حوزه‌ها و زمینه‌های گسترده‌تر برنامه ریزی و مدیریت شوند.

 

برخوردهای ضربتی، کوتاه مدت و تجملاتی

با پیوستن شهر رشت به شبکه شهرهای خلاق یونسکو، یک امتیاز با توجه به کارکرد طبیعی ـ فرهنگی این شهر بعنوان نیرویی برای به حرکت در آوردن پتانسیل بالقوه آن به راهبَری تمامی نیروهای اجرایی، شهری و محلی به سمت بالفعل سازی این امتیاز در مناطق مختلف رشت جریان پیدا کرد، با توجه به مرکزیت این شهر در یک منطقه همگن؛ اگر مسیر بدرستی بیانجامد، اثرات این امتیاز به صورت تناوبی در سطح منطقه اثر گذار و همچنین در فعال سازی سایر پتانسیل های آن نیز دخیل خواهد بود.

 

البته همه این موارد به عملکرد نیروها و قدرت های شهری ـ محلی این کلانشهر بستگی دارد، که در راهبَری این امتیاز چه استراتژی را تهیه کرده و در راستای بهره بردن از این امتیاز با چه متُدهای اجرایی حرکت می‌کند؟ چرا تا به امروز مدیریت شهری رشت نتوانسته خود را با شرایط جهانی و ملی، منطبق سازد؟

 

اگر چه در طی این سالها مفاهیمی مثل توسعه پایدار و حکمروایی خوب معرفی شده اند، اما هیچکدام آنها در بدنه مدیریت شهری با طرح مساله و موشکافی همراه نبوده، اغلب مدیریت شهری به برخوردهای ضربتی، کوتاه مدت و هیجانی و تجملاتی بسنده کرده و نمی‌داند و یا اینکه نمی‌خواهد بداند؛ نگاه آنی و زودگذرش در مسایل توسعه شهری به بی معناسازی برنامه ریزی شهری منتج خواهد شد. درست مثل شرایطی که در روز و هفته رشت با آن مواجه هستیم.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار حوزه شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ در ۱۳ دی ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۰۳ ، ۰۰:۴۸
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

 

یک فنجان قهوه و چای یا یک پُرس باقلی قاتق در تاریخی ترین عمارت رشت 

شهرداری رشت، یک فنجان چای و هویت زدایی از تاریخ

 

هویت و فضای شهری تار و پودیست که در کنار هم معنا می‌یابند. زمانی که سطح روابط اجتماعی در یک جامعه افزایش یا کاهش پیدا کند، این هویت است که در بستر این تحولات دچار تغییر می‌شود. از اینرو تأکید بر موضوع هویت شهر و تأثیر معماری بر آن، همواره همراه با ارتباطات اجتماعی، هویت فضای شهری را شکل می‌دهند.

 

به بیان دیگر فعالیت‌های انسان در جهت خلق هویت می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل هویت‌دهنده به شهر ایفای نقش کنند. ازآنجاکه فضاهای شهری عموماً در طول زمان مشمول یک هویت تداوم‌یافته تاریخی می‌شوند، بناها و فضاهای تاریخی می‌توانند نماینده فرهنگ، هنر و فن معماری زمان ساخت خود، و صورت تاریخی و فرهنگی هر کشور باشند و در خاطرات تاریخی ملت‌ها تجدید حیات هنری تمدن‌های پیشین را رقم زنند.

 

این روزها گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر اینکه قرار است طبقه فوقانی عمارت بلدیه (ساختمان شهرداری) با واگذاری به بخش خصوصی به کافه تبدیل شود به گوش می‌رسد. شنیده ها حاکی از اینست که طبقه دوم عمارت میراثی و ارزشمند رشت بعد از مرمت قرار است به فضایی برای نوشیدن چای و قهوه و سایر خوراکی‌ها تبدیل شود.

البته هنوز این موضوع در مجامع عمومی شهر عنوان نشده و تنها در حد گمانه‌زنی باقی‌مانده است.

 

تنوع خوراک در اکثر برنامه‌ریزی‌های رشت حرف اول را می‌زند و این پارادایم اقتصادی در جذب گردشگر هم بسیار مناسب است. متولیان امر و تصمیم گیران شهر از این برندینگ شهری فقط ترویج باقلی قاتق، چواش تره و زیتون‌پرورده و… را ارجح‌تر دانسته اند.

 

بنابراین، این گمان که احتمالا بعد از پایان عملیات اجرایی مرمت عمارت بلدیه، در طبقه دوم این بنای تاریخی رشت با هویت بیش از یک‌صد سال که تاریخ را در لابه‌لای آجر دیوارها و ستون‌ها و تمامی خود حک کرده، در انتظار راه اندازی کافه هایی با سرو چای، اسپرسو، اسموتی و سوسیس،تخم‌مرغ، بیف‌استراگانف یا حتی باقلی قاتق، باشیم دور از ذهن نیست. و از قرارمعلوم با خاطرات یک‌صدساله رشت که توسط این بنای تاریخی ارزشمند شهر در ذهن مخاطب القا می‌شود، از این بابت نیز از متولیان امر تشکر کنیم که بنای تاریخی شهر را به فضایی چند منظوره تبدیل کرده‌اند که در طبقه اول موزه تاریخی باشد و در طبقه دوم کافه و رستوران!

گویا تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان مدیریت شهری منتظر خواهند بود که برای این برنامه‌ریزی فرهنگی در بافت تاریخی رشت مورد تشویق قرار گیرند. خلاصه کم‌کاری نبوده که در یک بنای صدساله هم موزه برپا شد و هم کافه‌رستوران.

 

اینجا رشت است شهر خلاق در خوراک. تنوع خوراک در اکثر برنامه‌ریزی‌های این شهر حرف اول را می‌زند و این پارادایم اقتصادی در جذب گردشگر هم بسیار مناسب است. متولیان امر و تصمیم گیران شهر از این برندینگ شهری فقط ترویج باقلی قاتق، چواش تره و زیتون‌پرورده و… را ارجح‌تر دانسته و اول و آخر برنامه‌ریزی شهری در شهر رشت به خوراک ختم می‌شود و لاغیر؟!

 

از سال ۱۳۹۷در جلسه رسمی شورای شهر رشت با حضور مدیرکل وقت اداره میراث‌فرهنگی عمارت‌های بلدیه، میرزا خلیل رفیع و مریض‌خانه به موزه‌های مردم‌شناسی، مشروطه رشت و صنایع‌دستی تغییر کاربری یافتند که مرمت عمارت‌های بلدیه و میرزا خلیل از شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد.

با توجه ‌به شواهد میدانی در اجرای فاز دوم عملیاتی طرح‌های مرمتی رشت از جمله؛ عمارت بلدیه و میرزا خلیل، می‌توان به پیشرفت فیزیکی کُند برخلاف فاز اول این طرح‌ها اشاره کرد و  روند آغازین مرمت برخی از این بناهای تاریخی در رشت هنوز آغاز نشده و بلاتکلیف در گوشه ‌و کنار بافت تاریخی شهر رها شده‌اند.

 

با همه این اوصاف به‌جرات باید اذعان داشت: آغاز عملیاتی طرح‌های مرمتی بناهای تاریخی رشت، نقطه قوت مدیریت شهری کنونی محسوب می‌شود، هر چند که مدیران شهری باتوجه ‌به حجم بالای پروژه‌های عمرانی، بر سرعت بخشی این طرح‌ها در مقایسه با اجرای احداث روگذرها آن‌قدر تمایل به خرج نمی‌دهند.

به‌طورکلی باید گفت؛ اجرای این طرح‌های مرمتی از آن ‌جهت که در امتداد فُرمی متحد در قالب پروژه بازآفرینی شهری تعریف شده، از اهمیت بسزایی برخوردارند و به نحوی مدیریت یکپارچه شهری را بازنمایی می‌کند.

 

روگذرهای بتنی بودجه شهرداری را می بلعَند. 

یک منبع آگاه از روند اجرایی مرمت بناهای تاریخی در رشت به خبرنگار مرور می‌گوید: طی یک سال و اندی که احداث هم‌زمان روگذرها در دستور کار قرار دارد، اولویت شهرداری رشت در تأمین منابع مالی و اعتبارات بودجه‌ای، بیشتر در راستای تأمین بودجه اجرای تقاطع‌ها قرار داشته و باید گفت: روگذرهای بتنی بودجه های شهرداری را می بلعَند. بنابراین بایکوت سایر طرح‌ها از جمله مرمت و بازآفرینی شهری خواه‌ناخواه در دستور کار مدیریت شهری قرار می‌گیرد.

 

طی یک سال و اندی که احداث هم‌زمان روگذرها در دستور کار قرار دارد، اولویت شهرداری رشت در تأمین منابع مالی و اعتبارات بودجه‌ای، بیشتر در راستای تأمین بودجه اجرای تقاطع‌ها قرار داشته و روگذرهای بتنی بودجه های شهرداری را می بلعَند.

 

 

به اِغما رفتن بازآفرینی شهری زیر آوار سنگین پل های روگذر

باتوجه ‌به نقش مهم اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان به‌عنوان متولی بناهای تاریخی و نظارت عالیه در اجرای مرمت آنها، همچنان این اداره دولتی در مورد نحوه سازوکار اجرای مرمت و روند آهسته فیزیکی این طرح‌ها خود را ملزم به ورود و پاسخ ندانسته و تا به امروز بازخورد محکمی از سوی ریاست این اداره در اَنظارِ عُمومی مشاهده نشده است.

با این تفاسیر می‌توان گفت: طرح ملی بازآفرینی شهری رشت که به‌عنوان پایلوت در کشور شناخته می‌شد، زیر آوارِ سنگینِ پایه پل‌های روگذرِ بتنی به اِغما رفته است.

 

انتقال بودجه؛ پنهان از دید عموم

طی گفتگوی اخیر مرور با مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی در این باره عنوان شد: انتقال بودجه مرمت بناهای تاریخی رشت به سمت پروژه‌های طرح میثاق واقعیت ندارد. ولی جهانی در مورد مرمت بنای مریض‌خانه بلدیه در ابتدای خیابان سعدی اظهار کرد: باتوجه ‌به هزینه بالا در اجرای طرح مرمتی صحبت‌هایی مبنی بر اینکه اجرای مرمت این ساختمان به بخش خصوصی واگذار شود، مطرح شده است.

در ادامه اظهارات اخیر مدیرکل میراث‌فرهنگی باید به این نکته اشاره کرد: وقتی از عدم تأمین مالی پروژه‌های مرمت از سوی شهرداری صحبت می‌شود، آن‌هم درصورتی‌که بخشی از منابع مالی این پروژه‌ها در ردیف بودجه بازآفرینی بوده و باید به ‌صورت ملی تأمین شود، قطعاً پروژه‌های طرح میثاق با اولویت‌بخشی و هزینه هنگفت اجرایی، می‌توانند در جابه‌جایی بودجه‌ها تأثیرگذار باشند. اما آن‌طور که از شواهد موجود است؛ انتقال بودجه‌ها در شهرداری همیشه از دید عمومی پنهان خواهد ماند.

 

موافقت اعضای شورای شهر با کاربری موزه

«محمد حسین عاقل منش» رییس کمیسیون گردشگری شورای شهر در رابطه با احداث کافه رستوران در طبقه دوم عمارت بلدیه به خبرنگار مرور گفت: این موضوع در حد گمانه زنی هایی بوده و این منوط به اعلام آمادگی بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بخش است.

 

بعد از آن این موضوع در صحن و کمیسیون های تخصصی مورد بحث قرار می‌گیرد و همچنین باید گفت: نیاز به مصوبه شورا دارد.

وی در پایان تاکید کرد: بیشتر اعضای شورای شهر با کاربری موزه این بناهای تاریخی موافقت دارند.

 

 

 

طرح ملی بازآفرینی شهری رشت که به‌عنوان پایلوت در کشور شناخته می‌شد، زیر آوارِ سنگینِ پایه پل‌های روگذرِ بتنی به اِغما رفته است.

 

عمارت بلدیه؛ مجموعه ای از داشته های گذشته رشت

«محمدتقی پوراحمد جکتاجی» روزنامه‌نگار و پژوهشگر گیلان شناسی ضمن مخالفت با راه اندازی کافه در عمارت بلدیه به‌ مرور گفت: این عمارت ازآنجایی‌که جزئی از تاریخ و هویت کلان‌شهر رشت است، باید به‌صورت موزه مورد استفاده قرار گیرد و مجموعه‌ای از تمام داشته‌های شهر رشت باشد که از گذشته حفظ شده است.

این پژوهشگر گیلانی افزود: تمام اسناد مربوط به رشت و استان گیلان در این عمارت باید به‌صورت موزه مورد بازدید عموم قرار گیرد و هرگونه استفاده دیگر از این عمارت به‌صورت کافه یا رستوران شأنیت این بنا و هویت شهر رشت را زیر سؤال خواهد برد.

 

مورد پسند شهروندان رشت نیست.

«رضا نوزاد»، روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ محلی گیلان نیز ضمن مخالفت در این باره به خبرنگار مرور می‌گوید: اینکه بخواهیم از عمارت بلدیه به‌عنوان مکانی برای خوراک استفاده کنیم، اصلاً قابل‌قبول نیست. این بنای تاریخی اصلاً جای مناسبی برای غذاخوردن نیست، حالا می‌خواهد برای قهوه خوردن یا رستوران یا سفره‌خانه و هر چیز دیگری باشد. به‌هیچ‌وجه این بنا مکانی نیست که به این شکل آماده شود.

وی افزود: به نظرم در این مورد اگر موضوع بسیار جدی است، شهرسازان و معماران بایستی مخالفت خود را ابراز کنند و هرچه زودتر از این اتفاق نامیمون جلوگیری شود.

نوزاد در پایان تاکید کرد: این موضوع اصلاً موردپسند شهروندان رشت نبوده و متولیان بایستی از آن پرهیز کنند.

 

خدشه بر شان عمارت تاریخی رشت

«روزبه خلیق معینی»، پژوهشگر و راهنمای گردشگری درباره تغییر کاربری عمارت بلدیه به کافه یا رستوران به‌مرور می‌گوید: اگرچه امروزه تلاش‌هایی در موضوع رشت گردی شده است اما لازم است بگویم: بدون داشتن عمارت‌های تاریخی و ارزشمند شهر رشت نمی‌توان هویت، معماری و تاریخ رشت را از نظر تئوریک معرفی کرد.

 

وی تصریح کرد: ما برای بازشناسی شهر رشت از لحاظ تئوریک به معماری و تاریخ مشروطه و معاصر آن نیاز داریم. عمارت بلدیه به دلیل نمای معماری منحصر به‌ فرد نه‌تنها در کشور بلکه خارج از مرزها هم شناخته شده است.

وی افزود: گردشگران به دلیل معماری و تاریخ این عمارت تمایل دارند از داخل این بنا استفاده کنند و بایستی هرچه زودتر این بنای تاریخی به‌صورت موزه مورداستفاده عموم قرار گیرد.

 

نویسنده کتاب رشت گردی ادامه داد: در حال حاضر اکثر گردشگران و مسافران که به رشت می‌آیند، با عمارتی روبرو می‌شوند که در مقابل این بنا با توجه ‌به اجرای مرمت زواید بصری زیادی وجود دارد و دسترسی به این بنا کاملاً محدود بوده و حتی گردشگران قادر به عکاسی از این بنا هم نیستند. معینی در پایان تاکید کرد: استفاده اقتصادی از این بنا به‌صورت کافه و رستوران نه‌تنها شأنیت این عمارت تاریخی بلکه فرهنگ و هویت شهر رشت را زیر سؤال می‌برد.

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار و کارشناسی مسایل شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار ر 10 دی 1403

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۱ دی ۰۳ ، ۰۰:۰۷
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

بناهای تاریخی، پوسته ای از معماری گذشته

رها شدگی سرمایه های میراثی رشت؛

 

در دهه‌های اخیر؛ تخریب بناهای تاریخی و عدم اصول اجرایی مرمت آنها در گیلان همیشه خبرساز بوده است. سرگردانی و بلاتکلیفی، رهاشدگی، وراثی بودن، تخریب لودری بساز و بفروشان، نبود بودجه برای مرمت و مرمت غیراصولی، عدم نظارت صحیح میراث‌فرهنگی، شهرداری و سایر نهادهای متولی، فرسودگی و تخریب و فروپاشی تنها گوشه‌ای از سرنوشت ملال‌آور اکثر بناهای تاریخی و قدیمی گیلان است.

 

بنابراین لازم است پیش از هر چیز در رابطه با حفاظت و نگهداری بافت‌های واجد ارزش هویتی در شهرها و مرمت بناهای تاریخی این اصل را قبول کنیم؛

همان‌طور که جنگل‌ها، خاک، معادن، آب و نفت و… سرمایه‌های طبیعی ملی و منطقه‌ای ما هستند، بناهای تاریخی نیز سرمایه‌هایی بوده که اگر اهمیت شان بیشتر از آنها نباشد، قطعاً کمتر نیست؛ بنابراین بناهای تاریخی سرمایه‌هایی اندکه از تاریخ به ما ارث رسیده و در ارتباط معناداری با تاریخ و فرهنگ هر منطقه‌اند. از این‌حیث که بیانگر نشانه‌هایی از تفکر، تدبیر و روش تجربه زیستی آن دوره تاریخی بوده، بسیار حایز اهمیت‌اند.

 

ناسازگاری بافت‌های واجد ارزش هویتی با اقلیم گیلان

در رابطه ‌با ناسازگاری بافت‌های واجد ارزش هویتی و بناهای تاریخی و اقلیم در گیلان باید گفت؛ رطوبت اشباع هوا و سطح بالای آب‌ در استان، اجازه ماندگاری بناهای خیلی قدیمی در خطه جنوبی دریای کاسپین را به ما نخواهد داد.

بنابراین همین بخش از بناهای ۱۰۰ساله برجای‌ مانده میراثی بخش بزرگی از تاریخ ما را شکل می‌دهند. این امر به ‌تنهایی لزوم حفاظت و نگهداری آنها را امری ضروری ساخته است.

 

بازآفرینی شهری؛ تغییر نگرش در شهرسازی

از نیمه اول دهه گذشته با ایجاد تغییرات در نگرش شهرسازی، سرانجام طرح‌هایی که صرفا بر پایه توسعه کالبدی شهرها بود به حاشیه رانده و طرح بازآفرینی شهری جایگزین آن شد. طبق این طرح قرار بر این شد؛ بازآفرینی شهری در بیش از ۱۰ استان کشور انجام شود.

 

توجه به بافت‌های فرسوده و قدیمی و رفع ناپایداری آن‌ها به موضوع‌محوری و کلیدی این سند بدل شد و به نحوی دستگاه‌های متولی را به تکاپوی ساماندهی و بازآفرینی سوق داد. بنابراین الزام مداخله در این بافت‌ها در دوره‌های مختلف زمانی مطرح و طبق اصول روح تازه‌ای در کالبد بناء، مجموعه یا بافت شهری دمیده می‌شد.

 

بازآفرینی شهری، به‌نوعی آفرینش مجدد شهر، احیا، تجدید حیات و به عبارتی نوزایی شهر است. بازآفرینی شهری یک اصطلاح عام است که مفاهیم دیگری نظیر؛ بهسازی، نوسازی، بازسازی، توانمندسازی و روان‌بخشی شهری را در بر می‌گیرد. در واقع بازآفرینی شهری به معنای بازسازی و توسعه دوباره بخش‌های مختلف شهر است که در آن فضاها، ساختمان‌ها، خدمات عمومی و زیرساخت‌ها بهبود پیدا می‌کنند. از این رو این فرایند، باعث ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، بهسازی محیط‌زیست، افزایش اشتغال، افزایش ارزش املاک و ارتقای اقتصاد محلی می‌شود و بسیار ضروری است.

 

مدیرکل میراث‌فرهنگی گیلان: قرار است مرمت ساختمان مریض‌خانه بلدیه به بخش خصوصی واگذار شود. وی شائبه‌های کمبود بودجه و تزریق بودجه های میراثی به سمت احداث روگذرها از سوی شهرداری رشت را به کل رد کرد و افزود: این طرح‌ها در قالب پروژه بازآفرینی بوده که با توجه به تملک این بناها، بخش دیگر تامین بودجه توسط شهرداری رشت انجام شده است

 

آغاز اجرای مرمت بناهای تاریخی رشت در قالب اجرای سند بازآفرینی

در سال‌های اخیر شاهد آغاز اجرای مرمت چند بنای تاریخی مهم و حایز اهمیت در قالب اجرای سند بازآفرینی رشت بوده‌ایم. ساختمان بلدیه، عمارت میرزا خلیل رفیع، مریض‌خانه بلدیه، کاروان‌سرای سعادت، ملک، طاقی کوچک و طاقی بزرگ در قالب پروژه‌های بازآفرینی شهری تعریف شده بودند که تا به امروز ساختمان بلدیه و عمارت میرزا خلیل رفیع با تغییر کاربری به موزه‌های مردم‌شناسی و مشروطه در دست اقدام بوده، اما تکلیف ساختمان مریض‌خانه بلدیه همچنان نامشخص باقی‌مانده است. این در شرایطی است که قرار بود این طرح‌ها به‌صورت هم‌زمان در دست اجرای عملیاتی قرار بگیرند.

«ولی جهانی»، مدیرکل میراث‌فرهنگی گیلان در این باره به‌ مرور می‌گوید: اجرای طرح‌های مرمت ساختمان بلدیه و میرزا خلیل که توسط شهرداری انجام شده، از پیشرفت خوبی برخوردار است.

وی بیان کرد: باید قبول کنیم که به دلیل اهمیت بناهای تاریخی، اصولاً اجرای طرح‌های مرمت به نسبت سایر طرح‌های اجرایی در مدت‌زمان بیشتری انجام می‌گیرند. فرایند مرمت یک مسیر طولانی قبل اجرا و در حین اجرا را شامل می‌شود که نه ‌تنها اجرای طرح مرمت یک کار تخصصی بوده، بلکه مطالعات پیش از اجرا نیز در طرح‌های مرمتی بسیار زمان بر هستند.

 

مدیرکل میراث‌فرهنگی در مورد ساختمان مریضخانه بلدیه عنوان کرد: مطالعات این طرح پایان پیدا کرده و قرار است مرمت این ساختمان به بخش خصوصی واگذار شود. وی شائبه‌های کمبود بودجه و تزریق بودجه های میراثی به سمت احداث روگذرها از سوی شهرداری رشت را به کل رد کرد و افزود: این طرح‌ها در قالب پروژه بازآفرینی بوده که با توجه به تملک این بناها، بخش دیگر تامین بودجه توسط شهرداری رشت انجام شده است.

 

تاثیر وضعیت نامطلوب بناهای تاریخی در عبور گردشگران از رشت

در این سال‌ها وضعیت نامطلوب ساختمان‌های تاریخی تحت تملک شهرداری رشت همچون سایر بناهای تاریخی این شهر به نحوی بوده که خطر ریزش در پی فرسودگی ناشی از رطوبت و سایر عوامل دخیل در این بناها از تهدیدات جدی حوزه میراثی کلان‌شهر رشت به‌ حساب می‌آمد.

 

تغییر کاربری و مراحل مطالعاتی مرمت برخی از این بناها از جمله؛ عمارت بلدیه، میرزا خلیل رفیع و مریض‌خانه و برخی از کاروان‌سراها از شورای پنجم آغاز شد که از سال ۱۴۰۱ در دوره فعالیت شورای ششم اجرای عملیاتی این طرح‌ها در دستور کار شهرداری قرار گرفت. با توجه به نقش گردشگرپذیری گیلان، مرکز این استان همیشه به شهر عبوری گردشگر معروف بوده، که بدلایل مختلفی از قبیل؛ عدم تاسیسات و تجهیزات و امکانات گردشگری به عنوان مقصد گردشگران شناخته نمی‌شد و اغلب گردشگران در حین عبور از این شهر به سایر مقاصد، تنها از رشت به صورت کوتاه مدت بازدید می‌کردند.

 

هویت شهری یکی از مهم‌ترین مباحث حرفه‌ای در شهرسازی است که بایستی مدیران شهری بر پایه ابعاد فرهنگی شهر، برنامه و طرح شهری را ارائه و اجرا کنند تا شهر هویتی در خور فرهنگ بومی داشته باشد. در این فرایند نوع معماری در شهرها نقش بسزا و غیر قابل انکاری ایفا می‌کند. در ادامه این گزارش به فرایند عملیات اجرایی طرح های مرمتی که جز هویت تاریخی و فرهنگی شهر رشت است، می‌پردازیم.

 

عمارت بلدیه یکی از بناهای مهم این زون حکومتی با الهام از معماری نئوکلاسیک اروپا توسط «آرتم سرداراف» طراحی و مهندسی شد. عمارت بلدیه شاهد روزهای پُر فراز و نشیب شهر رشت در سیر تاریخ بوده و مردم شهر حس تعلق خاطری با این بنا در مرکز رشت دارند. 

 

عمارت بلدیه از دیروز تا امروز

عمارت بلدیه رشت در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به‌صورت نیمه‌کاره به بهره‌برداری رسید. تا پیش از احداث این بنا در شهر رشت از آوردگاه مشروطه‌خواهان، شهرداری و شورای شهر وجود داشت؛ بنابراین دستگاه حکومتی لازم می‌بیند برای مدیریت این شهر ساختمانی را بنا کند. عمارت بلدیه در مکان یک گورستان قدیمی و با تخریب آن گورستان که به ابوجعفر معروف بود، ساخته می‌شود.

 

وجود دیوان‌خانه دولتی، نقاره‌خانه و تکیه در مرکز شهر رشت این منطقه را به یک زون حکومتی تبدیل می‌کرد. ساخت عمارت بلدیه با موقعیتی استراتژیک که از یک‌سوی به قلب تپنده اقتصادی شهر و از سویی دیگر به فضایی برای تفریح مردم (سبزه‌میدان رشت) منتهی می‌شد، از نقاط عطف این زون حکومتی محسوب می‌شد.

 

عمارت بلدیه یکی از بناهای مهم این زون حکومتی با الهام از معماری نئوکلاسیک اروپا توسط «آرتم سرداراف» طراحی و مهندسی شد. عمارت بلدیه شاهد روزهای پُر فراز و نشیب شهر رشت در سیر تاریخ بوده و مردم شهر حس تعلق خاطری با این بنا در مرکز رشت دارند. زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹ به این عمارت صدمات جدی وارد کرد که مجدد مرمت و بازسازی شد.

 

آغاز مرمت عمارت بلدیه

مرمت عمارت بلدیه رشت و برج ساعت معروفش با قدمتی بیش از یک سده با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای بین شهرداری رشت و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان از اواسط شهریورماه سال ۱۴۰۱ آغاز شد. طبق اظهارات مدیران شهری این پروژه از بزرگ‌ترین پروژه‌های مرمتی کشور به لحاظ ریالی بوده که با نظارت عالی اداره میراث‌فرهنگی شهرستان انجام می‌شود.

 

این طرح از ۲۸ شهریورماه تجهیز کارگاه شده و طبق قرارداد بایستی در بازه زمانی ۱۸ماهه این عملیات به پایان می‌رسید. شهردار رشت خرداد امسال به پیشرفت فیزیکی ۴۷ درصدی فاز دوم مرمت عمارت بلدیه اشاره کرد و گفت: پس از استحکام‌بخشی از بنا و دفع رطوبت و حذف دیوارهای الحاقی، مرمت درب و پنجره‌های چوبی در طبقه دوم آغاز شده است. اعتبار لازم برای مرمت فاز دوم عمارت بلدیه رشت، از ردیف بودجه سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهرداری رشت تأمین می‌شود.

 

باتوجه‌ به نوع جغرافیای گیلان و وجود میزان بالای رطوبت در شهر رشت، رطوبت از طریق زمین، پی، دیواره‌های بنا، حرکت کرده و با انتقال از سطحی به سطح دیگر یا از راه ترک‌های موجود در بخش‌های آسیب‌دیده بام و همچنین بدنه‌های بنا در مواد و مصالح بنا نفوذ کرده و باعث بروز مشکلاتی از جمله تغییر رنگ مصالح، شوره‌زدگی، فرسایش و تخریب مواد و مصالح بنایی در بناهای تاریخی می‌شود.

 

معاون بازآفرینی سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت هم اخیرا در آخرین بازدید از پروژه‌های مرمتی بیان کرد: حدود ۴۷۰ میلیارد ریال اعتبار از منابع داخلی شهرداری برای اتمام پروژه مرمت و بازسازی عمارت بلدیه رشت در نظر گرفته شده است که تاکنون ۱۰ میلیارد ریال به عنوان پیش پرداخت به حساب پیمانکار پروژه واریز شده است. با این حال «رحیم شوقی» شهردار رشت، به‌تازگی از اتمام اجرای پروژه احیا و مرمت ساختمان بلدیه رشت در صورت تحقق اعتبارات تا پایان سال آینده خبر داده است.

 

عمارت میرزا خلیل رفیع از دیروز تا امروز

عمارت میرزا خلیل رفیع، توسط اولین شهردار رشت و با الهام از معماری قفقاز و الگوی خانه‌های مسکونی سن‌پترزبورگ و تفلیس و بادکوبه ساخته شد. موقعیت این بنای تاریخی در خیابان مطهری رشت در نزدیکی خانه ابریشمی قرار گرفته که جز ساختمان‌های باقی‌مانده از اواخر دوره قاجار محسوب می‌شود.

 

بر اساس تازه‌ترین پژوهش‌ها، ایران آسیب‌پذیرترین کشور خاورمیانه در برابر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین به‌حساب می‌آید؛ بنابراین با سرعت وقوع تغییرات اقلیمی در جهان، آثار باستانی و بناهای تاریخی مورد تهدید جدی قرار دارند.ماهرخ اخوان، نوه زین‌العابدین اخوان که جز آخرین خانواده‌هایی بودند که در این بنا زندگی می‌کردند، سال‌ها پیش‌تر در گفتگویی با ایسنا در مورد چگونگی خرید این خانه توسط شهرداری وقت رشت بیان کرد: اگر این عمارت تا امروز مانده و خراب نشده، مدیون مهندس مرتضی شگفت است.

 

او بین سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱ شهردار رشت بود. وی توضیح می‌دهد: پس از فوت مادرشان «عذرا اخوان» یعنی تنها دختر زین‌العابدین اخوان(خریدار اولیه عمارت میرزا خلیل)، این خانه را به یک بسازبفروش می‌فروشند. اما بعداً پشیمان می‌شوند و از سویی نمی‌خواستند معامله را فسخ کنند. نزد مرتضی شگفت می‌روند. شگفت وقتی خانه را از نزدیک می‌بیند، افسوس می‌خورد که چنین الگوی معماری منحصربه‌فردی قرار است تخریب شود و با استعلام از اداره میراث‌فرهنگی، به مالک اعلام می‌کند که باتوجه ‌به قدمت ۱۰۰ساله ساختمان، نمی‌تواند خانه را نوسازی کند و تنها حق دارد بنا را به همان شکل مرمت کند.

 

مالک جدید به‌شدت از شهردار عصبانی می‌شود و شگفت به او پیشنهاد می‌دهد بنا را به همین شکل به شهرداری بفروشد. این روایتی کوتاه از داستان پُر رمز و رازِ خانه اولین شهردار رشت بوده که به مدت ۱۵ سال غیرمتوالی سکان‌دار خوشنام بلدیه رشت بود. شهرداری پس از خرید این عمارت در سال ۱۳۸۱ این خانه را بازسازی کرد.

 

پس از پایان بازسازی از سال ۱۳۸۲ به‌عنوان ساختمان اداری شورای شهر تغییر کاربری پیدا می‌کند که تا اواخر دهه گذشته و بخشی از فعالیت شورای پنجم نیز در این عمارت برگزار می‌شده است. در ۲۳ شهریور ۱۳۹۷ در جلسه‌ای مشترک بین شورای شهر و اداره میراث‌فرهنگی استان، عمارت میرزا خلیل رفیع و ساختمان بلدیه شهرداری به موزه های مشروطه و شهری تغییر کاربری داده شدند.

 

آغاز مرمت عمارت میرزا خلیل رفیع

مرمت عمارت نخستین شهردار رشت، میرزا خلیل رفیع، از شهریورماه ۱۴۰۱ آغاز شد و فاز نخست آن در شهریور سال گذشته به اتمام رسید و از سوی پیمانکار تحویل موقت شد. فاز نخست عملیاتی این عمارت شامل، واچینی و مرمت اساسی سقف، تعویض نی‌های خیزران زیر بام و چوب‌های پوسیده، دفع رطوبت از کف و دیوارهای بنا و محوطه، احیای گربه‌روها و اصلاح زیرساخت تأسیسات بود. این بخش از مرمت شامل اصلاح آبروها، ناودان‌ها، خرپاها، سازه‌های چوبی سقف، شیروانی و سفال‌چینی مجدد بود که با مرمت کلیه بام، خطر نفوذ نزولات جوی به داخل بنا رفع شد.

 

طبق گفته رییس وقت سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری در آن زمان، اجرای فاز نخست این پروژه بالغ بر ۶ میلیارد تومان هزینه داشت که از این مقدار قرار بود ۲ میلیارد تومان از اعتبارات بازآفرینی وزارت راه و شهرسازی و مابقی از بودجه شهرداری رشت تأمین شود.

 

با توجه اظهارات سرپرست سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت، با احیای گربه‌روها، رطوبت‌زدایی از کف این عمارت انجام و زیرساخت تأسیسات نیز در فاز نخست اجرا شده است. طبق آخرین اطلاع‌رسانی از سوی مدیران شهری، به روزرسانی اسناد فاز دوم مرمت بنا، توسط مشاور در حال انجام بوده و با اتمام آن، اجرای تاسیسات و آبرسانی، نصب اعلان حریق، اجرای سیستم پیشرفته گرمایش و سرمایش بنا، برق، گاز و همچنین مرمت درب و پنجره‌ها در دستور کار قرار خواهد گرفت.

 

بر اساس تازه‌ترین پژوهش‌ها، ایران آسیب‌پذیرترین کشور خاورمیانه در برابر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین به‌حساب می‌آید؛ بنابراین با سرعت وقوع تغییرات اقلیمی در جهان، آثار باستانی و بناهای تاریخی مورد تهدید جدی قرار دارند

 

ایران؛ آسیب پذیر ترین کشور خاورمیانه

بر اساس تازه‌ترین پژوهش‌ها، ایران آسیب‌پذیرترین کشور خاورمیانه در برابر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین به‌حساب می‌آید؛ بنابراین با سرعت وقوع تغییرات اقلیمی در جهان، آثار باستانی و بناهای تاریخی مورد تهدید جدی قرار دارند. شرایط جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه در بروز عوامل آسیب‌رسان و تأثیرات آنها در فصل‌های مختلف سال در بناهای تاریخی متفاوت است.

 

تاثیر تضمین صفر تا صد بودجه مرمت در میزان آسیب پذیری بنای تاریخی

«روناک روشن» معمار و پژوهشگر مرمت شهری در رابطه‌ با ناسازگاری بناهای تاریخی و اقلیم در استان گیلان به‌ مرور می‌گوید: رطوبت در گیلان، یکی از عوامل مهم آسیب‌رسان در بناهای تاریخی محسوب می‌شود. در بناهای تاریخی به دلیل سن بالای ابنیه، مواد و مصالح سرد بوده و این اُفت درجه‌حرارت و فرسودگی مصالح، اجازه عبور و ورود باران، باد و رطوبت موجود در هوا را به داخل بناها می‌دهد.

 

روشن عنوان کرد: باتوجه ‌به نوع جغرافیای گیلان و وجود میزان بالای رطوبت در شهر رشت، رطوبت از طریق زمین، پی، دیواره‌های بنا، حرکت کرده و با انتقال از سطحی به سطح دیگر یا از راه ترک‌های موجود در بخش‌های آسیب‌دیده بام و همچنین بدنه‌های بنا در مواد و مصالح بنا نفوذ کرده و باعث بروز مشکلاتی از جمله تغییر رنگ مصالح، شوره‌زدگی، فرسایش و تخریب مواد و مصالح بنایی در بناهای تاریخی می‌شود.

 

این معمار گیلانی ادامه می‌دهد: طی آخرین بازدیدی که در سال ۱۳۹۸ از ساختمان میرزا خلیل رشت داشته‌ام، این بنا در آن زمان هیچ‌گونه رطوبتی نداشت. اما با توجه ‌به اینکه در برخی از پروژه‌های مرمت در استان بحث کمبود بودجه در تعطیلی اجرای طرح تأثیرگذار است، بهتر است در این نوع موارد مشابه اصلاً اجرای پروژه مرمت آغاز نشود، زیرا در موارد بسیاری مشاهده شده که درست در اواسط اجرای چنین پروژه‌هایی، به دلیل عدم تأمین بودجه کار مرمت منحل شده است.

 

وی با اشاره به مرمت عمارت میرزا خلیل افزود: این عمارت تا قبل از سال ۹۸، جز ساختمان اداری شورای شهر محسوب که با تغییر کاربری به موزه مشروطه تبدیل شد. در مواجه با این نوع بناهای تاریخی که طبق یک سناریوی نوشته شده به موزه، فرهنگسرا و… تغییر کاربری پیدا می‌کنند، باید گفت تا زمانیکه برای از صفر تا صد اجرای پروژه مرمت، تضمینی جهت تامین بودجه‌ وجود ندارد، بهتر است اجرای طرح مرمت آغاز نشود. زیرا در حین اجرای مرمت اگر از لحاظ بودجه‌ای پروژه تضعیف شود، باتوجه ‌به اقلیم و آب ‌و هوای منطقه، شرایط سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین در بدترین حالت اگر این عمارت به همان شکل سابق یعنی ساختمان اداری بکار خود ادامه می‌داد، خیلی بهتر از این بود که در حین اجرا با وقفه‌های زیادی همراه شود.

 

تا به امروز نتوانسته‌ایم بناهای تاریخی رشت را به گردشگران نشان دهیم. تا زمانی که داخل این بناها توسط گردشگر بازدید نشود و آنان با اصل معماری بناهای تاریخی ما آشنا نشوند، می‌توان به‌جرئت گفت در حوزه گردشگری آورده‌ای نداشته‌ایم، جز اینکه بگوییم ما شهر شب‌های روشن یا شهر خلاق خوراک هستیم

 

گردشگران در رشت یک پوسته از معماری را مشاهده می‌کنند

«روزبه خلیق معینی»، پژوهشگر و راهنمای گردشگری درباره اهمیت بناهای تاریخی رشت در جذب گردشگر به‌مرور می‌گوید: هرچه قدر روند مرمت بناهای تاریخی که در رشت آغاز شده، سریع‌تر به پایان برسد و این ساختمان‌ها با کاربری جدید به بهره‌برداری برسند، در جذب گردشگر مرکز استان گیلان بسیار حایز اهمیت‌اند.

 

نویسنده کتاب رشت گردی ادامه داد: تا به امروز نتوانسته‌ایم بناهای تاریخی رشت را به گردشگران نشان دهیم. تا زمانی که داخل این بناها توسط گردشگر بازدید نشود و آنان با اصل معماری بناهای تاریخی ما آشنا نشوند، می‌توان به‌جرات گفت در حوزه گردشگری آورده‌ای نداشته‌ایم، جز اینکه بگوییم ما شهر شب‌های روشن یا شهر خلاق خوراک هستیم.

 

وی در مورد معماری رشت اظهار کرد: در حال حاضر گردشگرانی که از شهر رشت بازدید کرده، معماری این شهر را مشاهده نمی‌کنند و صرفاً با یک پوسته از معماری شهر روبرو می‌شوند. در هر سمت از خیابان‌ها و کل مجموعه شهرداری و کوچه‌پس‌کوچه‌های بافت قدیم رشت تنها یک پوسته از معماری رشت وجود دارد، متأسفانه هیچ‌کدام از بناهای تاریخی این شهر که جز معماری ارزشمند بافت تاریخی بوده، از داخل قابل‌مشاهده نیستند.

 

خلیق معینی در پایان افزود: مرمت بناهای تاریخی و تسریع در روند این پروژه‌ها ضرورتی انکارنشدنی است. این مرمت‌ها در بخش دولتی و تعدادی که به بخش خصوصی واگذار شده‌اند، باید هرچه زودتر به بهره‌برداری برسند تا معماری این شهر حفظ و با بازدید عمومی بازشناسانده شوند.

 

نویسنده: محمد صالح زاده 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در ۲ دی ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۱ دی ۰۳ ، ۰۰:۰۱
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

از عدم تخصص تا اجرای طرح‌های بدون مطالعه

در مدیریت شهری رشت؛ هدف، وسیله را توجیه می کند!

 

در شهرداری رشت همه چیز هست به جز تخصص و اجرای عملیاتی بر پایه مطالعات عمیق و چندوَجهی!

صحت این استدلال را با کمی تأمل در سطوح مختلف شهر می‌توان به‌وضوح مشاهده کرد. اجرای پروژه‌های کلان و خرد شهرداری رشت و در پی آن حواشی به وجود آمده، گواهی بر این استدلال بوده که انگار بدنه مدیریت شهری معتقد است؛ هدف، وسیله را توجیه می‌کند.

 

آیا به‌راستی امکان دارد؛ هدف آن‌چنان مطلق باشد که هر وسیله‌ای در راه آن قربانی شود! با کمی دقت و تأمل متوجه خواهیم شد که همیشه هم این‌طور نیست که هر چیزی را فدای هدف کنیم! شاید ارزشِ آنچه قرار است؛ قربانی شود بیشتر باشد یا حداقل هم طراز باشند. این پرسشی بوده که فیلسوفان بزرگی برای یافتن به بهترین پاسخ زمان زیادی را صرف کرده اند.

 

 

در شهرداری رشت همه چیز هست به جز تخصص و اجرای عملیاتی بر پایه مطالعات عمیق و چندوَجهی! صحت این استدلال را با کمی تأمل در سطوح مختلف شهر می‌توان به‌وضوح مشاهده کرد.

 

تاثیر مطالعات اجرایی در اتلاف منابع و بودجه

درهر صورت با توجه ‌به سوابق مدیریت شهری و اجرای پروژه‌ها از سطوح کلان تا خُرد این درک به منطقی نیست؛ برای اجرای هر پروژه‌ای در شهر که هدف ارجحی شناخته شده باید از هر نوع ابزار و وسیله‌ای استفاده کرد.

انتخاب بهترین راه‌حل در رفع مشکلات وضع موجود شهر، بر اساس معیارهای متناسب و سایر موارد دخیل، مبنای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه است و این مهمترین راهکاری است که به کمک آن می‌توان پروژه‌های خود را با اهداف استراتژیک سازمان هماهنگ کنیم.

 

اجرای پروژه‌ها در لایه‌های مختلف شهرها، بودجه و منابع را به سمت خود سوق می‌دهند. در شرایط کنونی مطالعات عمیق و چندوجهی و اجرایی با پشتوانه کارشناسی و فنی در اتلاف منابع و بودجه و همچنین رفع معضلات شهری بسیار تأثیر گذارند.

 

تصمیمات اجرایی مدیریت شهری در پشت درب های بسته

«محمدهادی سبحانیان» رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور در بازدید از تقاطع‌های غیرهمسطح رشت گفته بود: آنچه که از طریق مالیات به شهرداری‌ها پرداخت می‌شود باید صرف آبادانی شهرها و روستاها شود چرا که این مهم مطالبه و خواسته مردم است.

 

وی اضافه کرد: در شهرداری رشت این اهتمام وجود دارد تمام منابع صرف عمران و آبادانی می‌شود.  سایر استان‌ها و شهرها نیز باید همین روال را طی کنند و این امر قطعاً منجر به تمکین پرداخت مالیات توسط مردم می‌شود.

 

حال با توجه ‌به اینکه منابع مالی پروژه‌های عمرانی رشت در زمینه دو طبقه سازی معابر خودرویی از وصول مالیات اجرایی شده، باید از مجموعه مدیریت شهری پرسید:آیا در شهرداری رشت مطالعه‌ای قبل از اجرای این پل‌های بتنی انجام شده است؟

مطالعه عمیق و چندوَجهی که اثبات کند، احداث این روگذرها در بازگشایی گره‌های ترافیکی رشت مؤثر هستند! اما تا به امروز از سوی ارکان مدیریت شهری هیچ توجیهی بر پایه مطالعات عمیق و چندوجهی عمومی نشده و اغلب تصمیمات اجرایی طرح‌های توسعه شهر، پشت درب‌های بسته تصمیم گیری اتفاق افتاده است.

 

باید از مجموعه مدیریت شهری پرسید: آیا در شهرداری رشت مطالعه‌ای قبل از اجرای این پل‌های بتنی صورت‌گرفته است؟ مطالعه عمیق و چندوَجهی که اثبات کند، احداث این روگذرها در بازگشایی گره‌های ترافیکی رشت مؤثر هستند!

 

فقط پل یخسازی با پشتوانه امر کارشناسی و ارزیابی فنی و ترافیکی است.

با توجه‌ به نمونه‌های مشابه احداث این روگذر و زیرگذرها در رشت باید گفت: گره ترافیکی متعدد با شدت ترافیکی بیشتر پس از بهره‌برداری این پل‌ها در اقصا نقاط شهر به وجود خواهد آمد. به‌عنوان مثال؛ آیا اجرای تقاطع باستانی شعار از ترافیک آن نقطه از شهر کاسته است؟

 

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد: در ساعات مختلف شبانه‌روز میزان تقاضای خودروها از این روگذر در مقایسه با معبر هم‌سطح بسیار اندک است.

روگذر جانبازان نیز بلافاصله پس از پایان معبر به گره ترافیکی منتهی می‌شود. می‌توان صحت این استدلال را در این نمونه های اجرایی اثبات کرد؛ گره‌های ترافیکی با احداث پل‌های بتنی به ۱۰۰ الی ۲۰۰ متر جلوتر منتقل می‌شوند.

در واقع کارکرد پل بتنی که تردد خودرو را در سطح شهر بهبود می‌بخشد، کارکردی غیر از رفع معضل ترافیکی دارد. در این مورد می‌توان؛ از اصطلاح شهر خودرو محور که در تضاد کامل با شهر انسان‌محور بوده، استفاده کرد.

از این‌رو در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌توان گفت: تا به امروز روگذر و زیرگذر میدان یخسازی، تنها تقاطع غیرهمسطح و هم‌سطح در رشت بوده که پس از بهره‌برداری و استفاده خودرو ها از آنها، پشتوانه امر کارشناسی و ارزیابی فنی و ترافیکی و امکان‌سنجی در این پروژه قابل‌لمس است.

 

پایان جنگ و ورود تکنوکرات ها در مقام اجرایی کشور

با آغاز بکار دولت سازندگی در اواخر دهه ۶۰ که آتش جنگ نیز به پایان نزدیک شده بود، تکنوکرات‌ها یا فن‌سالاران در عرصه سیاسی و اجتماعی فرصت تأثیرگذاری یافتند. نیاز مبرم و حیاتی بازسازی کشور در دوران پس از جنگ و ترمیم اقتصاد بحران‌زده و حل‌ و فصل روابط آسیب‌دیده با همسایگان، انسجام در فضای بین‌الملل در آن برهه از تاریخ معاصر کشور ناگزیر بود.

 

همه اینها باعث شد فضایی مطلوب برای نقش‌آفرینی تکنوکرات‌ها پدیدار شود. تکنوکراسی، مکتب فکری است که در آن شایستگی افراد برای قرارگرفتن در موقعیت‌های مختلف براساس دانش تخصصی و فنی سنجیده می‌شود.

در نظام‌های سیاسی، تکنوکرات‌ها براین اصل تأکید دارند که به‌جای انتخاب سیاستمداران یا مدیران کسب ‌وکارها (که معمولاً یکی از این دو گروه در فهرست کاندیداها قرار می‌گیرند) باید کسانی در مسند امور قرار بگیرند که بالاترین دانش تخصصی را در حوزه خود دارند.

 

باتوجه‌به اینکه معیار سنجش دانش تخصصی به‌سادگی قابل‌تعریف نیست و از سوی دیگر، تعیین و انتخاب فرد شایسته از سوی عامه مردم در یک فرایند دموکراتیک برای تکنوکرات‌ها پذیرفته شده نیست، عملاً مکتب تکنوکراسی صرفاً به‌عنوان یک دیدگاه تئوریک و بر روی کاغذ مورداستفاده قرار گرفته و نمی‌توان آن را به‌عنوان یک راهکار فکری یا مکتب عملی سیاسی در نظر گرفت.

 

شهرداران تکنوکرات رشت

«هادی الماسی»، «رحمت حمیدی» و «محمود فریدونی» در تاریخ مدیریت شهری رشت جز شهردارانی محسوب می‌شوند که عمر دوره مدیریتی شان به نسبت شهرداران قبل و بعد آنها بسیار بیشتر بود. به سبب این مزیت در دوره فعالیت این شهرداران، رشت شاهد توسعه و تحولات عظیم شهری می‌شود. این موضوع با توجه به حجم بالای پروژه های عمرانی شهر در دوران تصدی این شهرداران باعث شده که از آنها بعنوان شهرداران تکنوکرات در انظار عمومی یاد شود.

 

در شرایط کنونی مطالعات عمیق و چندوجهی و اجرایی با پشتوانه کارشناسی و فنی در اتلاف منابع و بودجه و همچنین رفع معضلات شهری بسیار تأثیر گذارند.

 

البته شایان‌ذکر است؛ به‌جز محمود فریدونی که تمام دوره مدیریتش در شهرداری پس از تأسیس شوراها بوده، هادی الماسی و بخش ویژه‌ای از سالهای مدیریت حمیدی در شهرداری رشت خبری از وجود شوراها در بدنه مدیریت شهری نبود. این امر با تأکید بر دوره‌های اخیر شوراها می‌تواند در میزان اثرگذاری دوره مدیریتی شهرداران تأثیرگذار بوده باشد.

 

مرتضی شگفت دومین شهردار منتخب شورای اول که پس از رحمت حمیدی به این مقام نایل گردید، باتوجه‌به رویکرد فرهنگی وی و شرایط سیاسی و اجتماعی سالهای ابتدایی دولت اصلاحات و شورا نشینان همسو، هرچند که در زمینه عمرانی شهر به موفقیت چندانی دست نیافت، اما جز شهردارانی بود که باهویت بومی هنوز هم در سطح جامعه عمومی و بومی رشت طرفداران بی‌شماری دارد.

 

خانه نشینی تکنوکرات های رشت

این روزها شهرداران فن‌سالار و فرهنگی پیشین رشت خانه‌نشین‌اند و هرکدام به کارهای تخصصی و خصوصی و همچنین پژوهشی می‌پردازند.این شهرداران تقریباً عمر فعالیت مدیریتی‌شان از شهرداران دهه‌های اخیر بسیار بیشتر بوده و هرکدام در شرایط خاصی به این مقام نایل گردیده و با اجرای پروژه‌های عمران شهری و بسترسازی فرهنگی در دوره‌شان تغییرات مهمی را در رشت رقم زده‌اند.

 

هرچند نمی‌توان در آسیب‌های فعلی شهر رشت اعم از حوزه پسماند، عمرانی، شهرسازی، سیستم اداری و آماری شهرداری و…. خطاهای فاحش مدیریتی هر دوره را نادیده گرفت. اما به‌ هرحال دوره مدیریتی این دست از شهرداران سابق مرکز استان گیلان متناسب با آن زمان دارای فراز و نشیب‌هایی بوده که بایستی در راستای آسیب‌شناسی نظام مدیریت شهری رشت مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد.

 

شورا نشینان، تسلط شهردار منتخب شان به امور عمرانی و همچنین پیشرفت‌های فیزیکی در اجرای چند روگذر را جز مزیت و برتری این شهردار جوان می‌دانند.

 

آیا رحیم شوقی تکنوکرات است؟!

رشت این روزها با احداث هم‌زمان چندین تقاطع غیرهمسطح و هم‌سطح به یک کارگاه بزرگ عمرانی تبدیل شده است. شورا نشینان، تسلط شهردار منتخب شان به امور عمرانی و همچنین پیشرفت‌های فیزیکی در اجرای چند روگذر را جز مزیت و برتری این شهردار جوان می‌دانند و شهردار منتخب را با القابی همچون؛ تکنوکرات، عمرانی، جهادی و انقلابی به سطح عموم شهروندان رشت یادآوری می‌کنند.

 

اینکه مرکز استان گیلان سال‌هاست در فقدان پروژه‌های توسعه شهری این دست و آن دست شده و از هر دوره‌ای به دوره دیگر می‌رسد. هیچ جای شکی نیست و این ضرب‌المثل در وصف مدیریت شهری رشت پر بیراه نیست که بگوییم: مدیریت شهری، برای همه مادرِ برای رشت زن‌بابا! با این اوصاف همچنان که در تعابیر مفهومی تکنوکراسی در بدنه اجرایی کشور شُبهات فراوانی وجود دارد، از اینرو تکنوکرات بودن شهردار جوان رشت نیز در بدنه اجرایی مدیریت شهری این شهر ابهام برانگیز است.

 

از این‌رو تصمیم گرفته‌ایم در سلسله گزارش‌های تحقیقاتی و گفتگو محور با شهرداران تکنوکرات، فرهنگی و بومیِ شناخته شده این شهر به گفتگو بپردازیم، که باتوجه‌به وضع موجود رشت در شرایط کنونی، اگر آنها بجای رحیم شوقی، شهردار رشت بودند، کدام پروژه عمرانی و برنامه توسعه‌ای این شهر را در اولویت و دستور کار قرار می‌دادند؟

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار مسایل شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در 14 آذر 1403

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ دی ۰۳ ، ۲۳:۵۴
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

حقوق شهروندی گم شده در چاله‌های شهر

لزوم تغییر و اصلاح در قراردادهای اجرای آسفالت رشت؛

در هفته‌های اخیر؛ ماجرای آسفالت بی‌کیفیت و نامرغوب در برخی از مناطق رشت اعتراض ساکنین محلات و شهروندان رشت را به همراه داشته است. اما کیفیت نامرغوب آسفالت در سطوح معابر شهری رشت نه‌تنها در هفته‌ها، ماه‌ها، سال‌ها بلکه در طی چند دهه اخیر همیشه حواشی و انتقاداتی را به دنبال خود داشت.

پر بیراه نیست بگوییم که برخی از نسل‌های رشت تا به امروز هیچ‌گاه آسفالت سالم و تمیزی را در مناطق مختلف رشت به‌وضوح مشاهده نکرده‌اند. همیشه خیابان‌ها و کوچه‌های این شهر پُر از چاله‌ و ناهمواری بوده و در واقع می‌توان غیر از شهر باران‌های نقره‌ای، شهر پُر از چاله و کنده کاری را نیز برای توصیف رشت بیان کرد.

در مقابل همیشه از سوی ادوار مدیریت شهری از حجم وسیع اجرای روکش آسفالت تحت عنوان نهضت آسفالت یاد شده، تا جایی که یکی از شهرداران اسبق که به ژستهای مطالعه با عینک دودی مشهور بود، اجرای نامرغوب آسفالت را به آغاز نهضت آسفالت رشت گره زده بود.

 

حال ممکن است در این باره پرسشی مطرح شود؛ چرا رشت از آسفالت هم شانس نیاورده؟

 

پر بیراه نیست بگوییم که برخی از نسل‌های رشت تا به امروز هیچ‌گاه آسفالت سالم و تمیزی را در مناطق مختلف رشت به‌وضوح مشاهده نکرده‌اند. همیشه خیابان‌ها و کوچه‌های این شهر پُر از چاله‌وچوله بوده و به روایتی می‌توان غیر از شهر باران‌های نقره‌ای، شهر پُر از چاله کنده کاری را نیز در توصیف رشت بیان کرد.

 

بطور کلی و طبیعی عمر مفید آسفالت در دنیا چیزی حدود ۱۵ الی ۲۰ سال است، در کشور ما با توجه به گوناگونی اقلیمی و شرایط جوی مختلف از این مقدار بسیار کاسته می‌شود. بعنوان مثال؛ در شهرهای شمال کشور عمر مفید آسفالت به چیزی حدود ۲ الی ۳ سال تنزل یافته است.

درحالیکه شهرهای پیشرو برای اجرای آسفالت معابر شهر قرارداد های بلند مدت بطور همزمان(آسفالت کاری و نگهداری) با پیمانکار وضع می‌کنند تا ضمن مدیریت بر اجرای طرح  نه از کیفیت آسفالت کاسته شود و نه از سودآوری برای پیمانکار.

 

 

درخواست برخورد با عاملین وضعیت آسفالت معابر

هفته های گذشته موضوع تخریب آسفالت برخی از محلات رشت از جمله؛ کوی حسینی، عرفان، فخب و…. در شرایطی اتفاق افتاد که تنها به فاصله کمتر از یک ماه از اجرای آسفالت در برخی از این مناطق که جز متراکم‌ترین محدوده‌های رشت محسوب می‌شوند، حواشی خاصی را به همراه داشتند.  تا جایی که فعالان اجتماعی و شهری رشت درخواست برخورد با عاملین وضعیت اسفناک آسفالت معابر شهری رشت را با بیش از ۲۰۰۰ امضا در سایت کارزار ثبت کرده و همچنان شهروندان رشتی در این کارزار مشغول به ثبت امضا هستند. این موضوع باعث شده که بازرس کل گیلان نیز به نحوه آسفالت برخی از خیابان‌ها و کوچه‌های این شهر انتقادات شدیدی داشته باشد.

 

انتقاد شدید بازرس کل استان گیلان در مورد نحوه آسفالت

«احمد آقایی» بازرس کل استان طی بازدیدی از شهر در مورد نحوه آسفالت برخی از خیابان‌ها و کوچه‌های شهر رشت، گفت: پیمانکاران پروژه‌های آسفالت از چه ابزار و امکاناتی استفاده می‌کنند که خیابانی که ماه گذشته آسفالت شده اکنون قابل تردد برای وسایل نقلیه نیست؟.

 

بازرس کل گیلان اظهار کرد: به‌خاطر این چاله‌های خیابان‌ها و کوچه‌های شهر یک راننده چقدر باید برای وسیله نقلیه‌ای که در این زمان با هزار مشکل مالی و معیشتی تهیه کرده هزینه کند، در مقابل برخی پیمانکاران به‌راحتی خیابان‌ها را آسفالت نامرغوب کرده که علاوه بر نارضایتی شهروندان به بیت‌المال هم هزینه وارد می‌کنند.

 

وی با اشاره به عدم نظارت درست به پروژه‌های آسفالت شهر رشت اظهار کرد: بازرسی کل استان گیلان در راستای وظایف قانونی و تکالیف خود در راستای حفاظت از حقوق عامه، تذکرات لازم را به مسئولین امر داد. قطعاً دیگر اجازه سهل‌انگاری در این موضوعات را نخواهیم داد و با ترک فعل‌های صورت‌گرفته در راستای قانون برخورد جدی خواهیم کرد.

 

اهمیت اجرای صحیح آسفالت در دوام و ماندگاری

اجرای صحیح آسفالت برای راه‌سازی و زیباسازی سطوح شهری و بین‌شهری دارای اهمیت است. انجام دقیق مراحل اجرای آسفالت و همچنین استفاده از آسفالت مناسب در دوام و ماندگاری آسفالت تأثیر بسزایی دارد.

آسفالت ترکیبی از شن، ماسه و قیر طبیعی یا مصنوعی است که ترکیب این مواد با یکدیگر و مواد دیگر انواع آسفالت را به وجود می‌آورد. انجام صحیح مراحل متعدد اجرای آسفالت و همچنین طراحی و برنامه‌ریزی باتوجه‌به منطقه و سطح موردنظر به همراه انتخاب درست ابزار و تجهیزات آسفالت سازی باید در کنار هم قرار بگیرند. مراحل مختلف اجرای آسفالت شامل؛ خاکبرداری، خاکریزی، زهکشی، زیرسازی، قیرپاشی، آسفالت کشی و خدمات ترافیکی و زیباسازی است.

 

 

شهرهای پیشرو برای اجرای آسفالت معابر شهر قرارداد های بلند مدت به صورت همزمان(آسفالت کاری و نگهداری) با پیمانکار وضع می کنند تا بتوانند در این امر مدیریتی لحاظ کنند؛ تا نه از کیفیت آسفالت کاسته شود و نه از سودآوری برای پیمانکار.

 

دلایل متعدد تخریب آسفالت معابر شهری رشت

«سید غفور شفیعی» معاون عمرانی شهرداری رشت در رابطه‌ با کیفیت نامرغوب اجرای آسفالت رشت به‌مرور گفت: دلایل متعددی در این موضوع دلالت داشته است. از سال ۱۴۰۳ برداشت مصالح رودخانه‌ای به دلایل مسائل زیست‌محیطی و حریم رودخانه‌ای سپیدرود حذف شده و پیمانکاران و کارخانه‌های آسفالت از مصالح کوهی طارم، لوشان و زنجان در تهیه آسفالت استفاده می‌کنند. درصد خاک و رس در این نوع مصالح بسیار زیاد بوده و خاک، رس و لای آب را جذب کرده و آب هم قاتل آسفالت است.

 

وی اضافه کرد: دلیل دیگر می‌تواند کیفیت پایین قیرهایی بوده باشد که پیمانکاران از پالایشگاه دریافت کرده‌اند و همچنین باید بگویم که آب و فاضلاب در این محدوده‌ها از شهر که خرابی آسفالت زیاد بوده، کنده‌کاری انجام داده است. اگر به خرابی آسفالت در این نقطه‌ها از شهر دقت کنیم، متوجه خواهیم شد که خرابی‌های آسفالت دقیقاً در نقطه این کنده‌کاری بوده است.

 

شفیعی درادامه افزود: این را هم باید اضافه کنم؛ طبق آیین‌نامه و دستورالعمل اجرای آسفالت تا ۳ ساعت پس از عملیات اجرایی، تردد در منطقه ممنوع بوده، اما متأسفانه بلافاصله پس از اجرای آسفالت در این مناطق از شهر معابر شهری زیر بار ترافیک رفته‌اند. همه این موارد که اشاره داشته‌ام، در خرابی‌های اخیر آسفالت مناطق رشت تأثیرگذار بوده‌اند

. قصد من توجیه کار نبوده و نیست، اما در حجم بالای کارهای اجرایی امکان وقوع چنین اتفاقاتی دورازذهن نیست. شما در نظر بگیرید چیزی حدود ۸۰۰ هزار مترمربع آسفالت اجرا شده، در ۱۵ تا ۲۰ هزار مترمربع چنین خرابی به وجود آمده است.

 

 

آسفالت در شهرهای شمالی از حساسیت بالایی برخوردار است.

شفیعی در این باره اظهار کرد: موضوع آسفالت در شهرهای شمال کشور بسیار پیچیده بوده و از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. آسفالت برخلاف بتن جز مصالحی محسوب شده که نه‌تنها هیچ نسبتی با آب نداشته، بلکه بین آنها یک رابطه معکوس برقرار است؛ بنابراین در بحث اجرای آسفالت شهرهای شمالی، هر اتفاقی ممکن است در آسیب این مصالح دخیل باشد.

در آسفالت یک فضای خالی وجود دارد که بایستی با هوا پُر شود، این در شرایطی است که هوای رشت چیزی حدود ۹۸ درصد رطوبت دارد؛ بنابراین نباید توقع داشت که اگر این آسفالت در شهرهای کویری و گرم کشور اجرا می‌شود، به همان شکل بایستی در شهرهای گیلان نیز اجرایی شوند.

 

بیش از ۸۰۰ هزار متر مربع آسفالت برای رشت در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۳

معاون عمرانی شهرداری تصریح کرد: شهرداری رشت در ۶ماهه اول سال جاری حدود بیش از ۸۰۰ هزار مترمربع معابر شهر را آسفالت کرده و باتوجه‌به آمار سال ۱۴۰۱ که کل آسفالت حدود ۳۲۰ هزار مترمربع بوده، این مقدار تقریباً ۳ برابر آمار سال ۱۴۰۱ با افزایش روبرو بوده است.

بنا بر قراردادهای منعقد شده باید بگویم که تا پایان سال جاری این مقدار به بیش از ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار مترمربع اجرای روکش آسفالت خواهد رسید. این در شرایطی است که شهرداری در سال ۱۴۰۱، احداث ۵ تقاطع، بازگشایی خیابان، احداث پارک و سایر پروژه‌ها را در دستور کار خود نداشته است.

 

صفر تا صد پیمانکاری آسفالت

معاونت عمرانی شهرداری رشت در مورد پیمانکاری اجرای آسفالت به خبرنگار مرور اظهار کرد: از فروردین سال جاری مناقصه عمومی برای انتخاب پیمانکاران حوزه آسفالت برگزار و از خرداد به‌صورت هم‌زمان در ۵ نقطه از شهر فعالیت اجرای روکش آسفالت با ماشین‌آلات مخصوص آغاز شد.

پیمانکاران متعددی در سطح شهر فعالیت دارند. بخشی از این پیمانکاران به‌صورت دستمزدی فعالیت دارند، یعنی مصالح توسط شهرداری تهیه شده و عملیات اجرا از طریق این پیمانکاران انجام می‌شود. اما پیمانکاری در بخش روکش آسفالت بدین صورت نیست، همه قراردادهای روکش آسفالت از ۰ تا ۱۰۰ بر عهده پیمانکار خواهد بود.

 

در سایر کلان‌شهرهای کشور همچون تهران و اصفهان، قرارداد آسفالت و نگهداری (۵ الی ۱۰ سال) به‌صورت هم‌زمان با یک پیمانکار منعقد می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که پیمانکار در اجرای آسفالت کیفیت را افزایش دهد تا از هزینه نگهداری آن کاسته شود؛ بنابراین پیمانکار در اجرای عملیاتی خود مجبور می‌شود بر طرح‌های کیفی‌سازی، نوآوری و توسعه‌ای کار کند تا آسفالت بهتری ارائه دهد و همچنین از هزینه‌های نگهداری آسفالت کاسته و به سودآوری قابل‌توجهی برسد.

 

اجرای آسفالت رشت به همراه گارانتی ۲ ساله

شفیعی در مورد نحوه قراردادهای شهرداری و تضامین پیمانکاران بیان کرد: قراردادهای ما طبق مناقصات و دستورالعمل‌های کشور بوده و بخشنامه‌ای که از سوی سازمان برنامه تعیین می‌شود. پیمانکار آسفالت این مناطق هنوز قرارداد دارد و اصلاً صورت‌وضعیت را تحویل نداده و حتی یک ریال هم پرداختی از سوی شهرداری رشت صورت نگرفته است. قرارداد تمامی پروژه‌های شهرداری یک‌ساله است، غیر از عملیات اجرای آسفالت که قراردادها ۲ساله بسته می‌شوند. در واقع پیمانکار وقتی عملیات را به اتمام رساند، درخواست تحویل موقت می‌دهد و پس تحویل موقت تا ۲ سال دوره تضمین دارد و پس از این اگر مشکل خاصی در عملیات اجرایی وجود نداشت، درخواست تحویل قطعی می‌دهد تا ضمانت‌نامه را آزاد کند؛ بنابراین پیمانکار در دوره تضمین موظف است: هر مشکل، نقص و خرابی به وجود آمد را اصلاح کند تا بتواند درخواست تحویل نهایی بدهد و ضمانت‌نامه را آزاد کند. طبق قرارداد اگر موارد خاص اصلاحی تعمیر نشود، بایستی ضمانت‌نامه پیمانکار ضبط شود.

 

 

ناظر آسفالت باید پاسخگو باشد.

« محسن سماکچی» رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورای شهر رشت در مورد خطاهای اجرایی پیمانکار به‌مرور پاسخ داد: اجرای آسفالت ناظر دارد و در این مورد ناظر آسفالت باید پاسخگو باشد. ناظر بایستی کیفیت آسفالت را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد و دررابطه‌با نوع کیفیت آسفالت اجرایی پاسخ دهد.

وی اضافه کرد:  باتوجه‌به اظهارات شهردار در صحن علنی شورای شهر دررابطه‌با قید گارانتی ۲ساله در قرارداد اجرای آسفالت، قطعاً هرچه که هست مجدد باید نواقص برطرف شود و ترمیم و تعمیر با هزینه پیمانکار صورت بگیرد. سماکچی عنوان کرد: در این موضوع تنها وقت شهروندان گرفته شده است. طی نامه‌ای که به سازمان بازرسی کل ارسال شده، بازرس استان در این موضوع ورود کرده و بایستی مقصر مشخص شود و خدمت شهروندان اعلام شود.

 

اهمیت بستن قرارداد صحیح پیمانکاری آسفالت در اجرا

اغلب طرح‌های اجرای آسفالت شهری به ۲ بخش؛ آسفالت‌کاری و نگهداری آسفالت مجزا می‌شوند. در بخش اجرای آسفالت، اینکه پروسه انتخاب، ارزیابی و ارتقای پیمانکار در سازمان‌های دولتی و عمومی همچون شهرداری باتوجه‌به محدودیت‌های مالی وجود دارد یا خیر؟! یک بحث مفصل و بسیار پیچیده است. قرارداد آسفالت، یکی از انواع قرارداد پیمانکاری است که به طور معمول در موارد زیادی مورداستفاده قرار می‌گیرد. نمونه قرارداد آسفالت‌کاری، نه ‌تنها برای پروژه‌های کوچک مانند آسفالت پشت‌بام که برای پروژه‌های بزرگی چون آسفالت جاده‌ها و خیابان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت، این موضوع قرارداد است که مشخص می‌کند این پروژه در چه ابعاد و اندازه‌ای خواهد بود و با چه شرایطی انجام می‌شود.

 

ضرورت پیمانکاری همزمان برای آسفالت کاری و نگهداری آن در رشت

معمولاً در انعقاد قراردادهای پیمانکاری آسفالت معابر شهری که توسط شهرداری‌ها انجام می‌شود، مقدار وسعت آسفالت‌کاری در منطقه مورد نظر مشخص می‌شود تا پیمانکار برای آن صورت‌وضعیت ارایه و سپس باتوجه‌به نیاز آسفالت به نگهداری و تعمیرات، پیمانکار دیگری طبق مناقصه‌ای جدید انتخاب می‌شود.

در سایر کلان‌شهرهای کشور همچون تهران و اصفهان، قرارداد آسفالت و نگهداری (۵ الی ۱۰ سال) به‌صورت هم‌زمان با یک پیمانکار منعقد می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که پیمانکار در اجرای آسفالت کیفیت را افزایش دهد تا از هزینه نگهداری آن کاسته شود؛ بنابراین پیمانکار در اجرای عملیاتی خود مجبور می‌شود بر طرح‌های کیفی‌سازی، نوآوری و توسعه‌ای کار کند تا آسفالت بهتری ارائه دهد و همچنین از هزینه‌های نگهداری آسفالت کاسته و به سودآوری قابل‌توجهی برسد.

با این تفاسیر در انعقاد قرارداد های پیمانکاری اجرای عملیاتی آسفالت بایستی تغییرات و اصلاحاتی رخ دهد و پروسه انتخاب، ارزیابی و ارتقای پیمانکار نیز با جدیت پیگیری شود.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۳ آذر ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۵ آذر ۰۳ ، ۲۳:۵۳
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

تعدیل سازی اجاره بها به سبک شهرداری رشت

افزایش اجاره بها یا از هم گسیختگی عدالت اجتماعی شهر ؛

در دنیای کودکی و نوجوانی ما؛ نه از فضای مجازی خبری بود و نه از اپلیکیشن های متعدد و سرگرم کننده این روزها. ما فاصله ها، شادی ها، محبت ها و حتی دشمنی ها را به حقیقت لمس می‌کردیم.

دانش را نه با هوش مصنوعی بلکه در تضادی بین خشم و مهر می‌یافتیم. دنیای روزهای نوجوانی ما آنقدر مدرن نبود تا مثل بچه های امروز در حین مسیر رفت و آمد با گوشی های موبایل سرگرم باشیم و از هر شهر کوچکی تا فرسنگ ها دورتر از آن با حجم وسیعی از داده ها روبرو شویم. از اینرو در حین مسیر برگشت تا به خانه، فقط با چشم های مان نظاره گر بودیم و سعی می‌کردیم تا از هر چشم‌اندازی خاطره ای بسازیم.

 

ما آخرین نسلی بودیم؛ که با اِلمان های شهری خاطره سازی داشته ایم. این اِلمان ها به نحوی در هر نقطه از چشم انداز های شهر جا گرفته اند، که این روزها در سایه ی فراموشیِ نشسته بر پیکره شان، تصور شهرها بدون آنها غیر ممکن شده است.

 

آن سالها پس از تعطیلی مدرسه، توقف مقابل کیوسک های مطبوعاتی و نگاه با دقت به روزنامه ها، مجله ها و تصاویر روی جلدشان دلخوشی نسل ما در حین مسیر مدرسه تا خانه بود. دلمشغولی که هنوز بر خاطرمان نقش خوب آن سالها را تداعی می‌کند.

کیوسک‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی؛ یکی از عناصر اساسی فرهنگ شهری و تبلیغاتی و همچنین محلی برای نمایش تبلیغات محصولات و خدمات مختلف محسوب می‌شدند. این کیوسک ها بعنوان فضایی عمومی در برقراری ارتباطات اجتماعی و رفاهی شهروندان نقش مهمی ایفا کرده و از اهمیت بالایی در شکل دهی هویت فرهنگی شهر برخوردار بودند.

 همچنین در سطح بین المللی یکی از شاخص های توسعه پایدار شهری محسوب می‌شوند. ما آخرین نسلی بودیم؛ که با اِلمان های شهری خاطره سازی داشته ایم. این اِلمان ها به نحوی در هر نقطه از چشم انداز های شهر جا گرفته اند، که این روزها در سایه ی فراموشیِ نشسته بر پیکره شان، تصور شهرها بدون آنها غیر ممکن شده است.

به تازگی افزایش اجاره بهای کیوسک ها و دکه های مطبوعاتی در رشت توسط شهرداری حواشی و انتقادهای زیادی را بوجود آورده است.

افزایش اجاره بهای کیوسک ها و دکه های مطبوعاتی در رشت

یکی از کیوسک داران شهر رشت به خبرنگار مرور می‌گوید: از سال ۱۳۷۸ که این دکه را در رشت خریداری کردم، اجاره ماهانه این دکه از ۲۰۰۰ تومان شروع و به صورت پلکانی هر سال این مبلغ با افزایشی روبرو بوده است. ۶ هزار، ۸ هزار، ۱۵ هزار، ۳۰ هزار، ۱۵۰ هزار، ۸۰۰ هزار تومان و تا این اواخر ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان را به خاطر دارم.

آن زمان قراردادها ۳ ساله بسته می‌شد، این اواخر سالانه اجاره بها افزایش داشته است. اینبار اما افزایش اجاره بها به نحوی بوده که باید به فکر تعطیلی دکه باشم. دکه من در محدوده ای ست که اصلا پاخور ندارد، سالهاست با وجود گوشی های موبایل دیگر کسی روزنامه و مجله نمی‌خواند. مجبورم چای و کلوچه و بیسکویت و سایر مایحتاج روزانه را در دکه به فروش برسانم.

برخی از نیروها و کارکنان رسمی و غیررسمی شهرداری رشت صاحبان این دکه ها در سطح شهر هستند، و به صورت ماهانه به سایر افراد اجاره میدهند.

یکمرتبه بیش از ۵ برابر قیمت سابق با افزایش بها مواجه شده ایم، و این خارج از توان ماست. اینجا ۳ شیفت به صورت شبانه روزی مشغول به کار هستیم. در واقع ۳ خانواده از همین دکه ۲ در ۲ نان می‌خورند. یکمرتبه اعلام شد؛ کارشناسی ارزیابی کرده و باید ماهانه ۷ میلیون اجاره پرداخت کنیم، برای دیگر همکارانم در سایر نقاط شهر از این مبلغ بیشتر هم بوده، برای دکه ای در مسکن مهر ۱۴ میلیون اجاره زده اند. شهرداری می‌گوید: اگر به این کارشناسی اعتراض داری، ۵ میلیون واریز کنید تا دستور ارزیابی مجدد صادر گردد.

 

صاحب کیوسک دیگری در رشت به مرور می‌گوید: ما متاسفانه صنف و سندیکای خاصی نداریم و باید به صورت خودجوش برویم به سازمان مشاغل خدمات شهری و اعتراض کنیم. با برخی از اعضای شورای شهر صحبت کرده ایم، آنها هم معتقدند؛ این مبلغ با این مقدار افزایش باید تعدیل شود.

یکی دیگر از کیوسک داران که در منطقه مرکزی رشت مشغول کاسبی است به مرور می‌گوید: در کل رشت شاید حدود ۷ الی ۸ دکه سرقفلی دارند و مابقی سرقفلی شان شهرداری است. افزایش اجاره بهای دکه های دارای سرقفلی خیلی بیشتر از این مبالغ است.

وی ادامه می‌دهد: بیش از ۳۰ نفر از کیوسک داران به سازمان میادین میوه و تره بار و مشاغل خدمات شهری شهرداری رشت رفتیم و به افزایش اجاره بهای غیرمنطقی انتقاد داشتیم. از سر خودشان رفع می‌کنند و توپ را در زمین شورا و فرمانداری می‌اندازند. می‌گویند: فرمانداری دستور داده مجدد مزایده برگزار شود، چونکه این دکه ها ۳۰ الی ۳۵ ساله که دست این افراد است. این در صورتیست؛ که پدربابایی این دکه ها برای ما بوده و ما این کیوسک ها را آباد و آماده کاسبی کرده ایم.

دکه دار دیگری که به تازگی یکی از کیوسک های منطقه تجاری پر رونق رشت را اجاره کرده، می‌گوید: قرارداد دکه ها باید ۳ ساله باشد، اجاره بها طبق این قرارداد باید سالانه افزایش داشته باشد. اگر الان زیر بار این مقدار افزایش اجاره بها برویم، بایستی مجدد در پایان سال افزایش بهای دیگری را تجربه کنیم. اکثر دکه ها بخاطر اینکه درآمد داشته باشند، به صورت شبانه روزی در چند شیفت فعالیت دارند. برخی از صاحبان این دکه ها دیگر نمی‌توانند کار کنند و کیوسک را به نیروی جوان اجاره داده و مبلغی ماهانه دریافت می‌کنند.

 

با شرایط فعلی بیکاری در رشت همین تعداد محدود دکه ها که توسط جوانان این شهر اداره و باعث اشتغالزایی شده اند، نیز باید تعطیل شود. چون واقعا برخی از ارقام افزایش یافته خارج از توان ماست. انتقال دکه ها ممنوع است، اما اکثرا اینکار را می‌کنند. برخی از نیروها و کارکنان رسمی و غیررسمی شهرداری رشت صاحبان این دکه ها در سطح شهر هستند، و به صورت ماهانه به سایر افراد اجاره می‌دهند.

 

کیوسک‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی؛ یکی از عناصر اساسی فرهنگ شهری و تبلیغاتی و همچنین محلی برای نمایش تبلیغات محصولات و خدمات مختلف محسوب می‌شدند.

 

دکه های مطبوعاتی یا تجاری؟

همیشه در مواجهه با کیوسک و دکه‌های مطبوعاتی این پرسش مطرح می‌شود؛ آیا دکه های مطبوعاتی مکانهایی با کاربری تجاری هستند؟ یا اینکه اساسا شهرداری این حق را داراست؛ شارع عمومی که جز حق و حقوق شهروندان محسوب می‌شود را به شخص یا اشخاصی اجاره دهد و آن افراد از آن مکان انتفاع داشته باشند؟ اگر چه ظاهرا اختصاص دادن نقاطی از شهر برای نصب کیوسک های مطبوعاتی در دهه ۶۰ جنبه ای حمایتی از اقشار آسیب پذیر جامعه را داشت و سایر انگیزه ها همچون؛ تبلیغات در روزهای جنگ جز مواردی به شمار میرفت که در این امر صحه می‌گذاشت.

بنابراین می‌توان چنین گفت: دلایل فعالیت کیوسک ها و دکه های مطبوعاتی، تنها برای افزایش مخاطبان و تیراژ سرانه مطبوعات کشور نبوده، بهرحال  باید قبول کنیم؛ خوانندگان حقیقی روزنامه و مجله ها در نبود چنین مراکزی به سایر مراکز فروش رجوع می‌کردند.

وجود این کیوسک‌ها و دکه‌ها در نقاط مختلف شهر، علی الخصوص در پیاده راه عدالت اجتماعی در شهر را از بین برده است.

انتخابات شوراها و رونق دکه‌های مطبوعاتی

انتخابات شوراها در اواخر دهه ۷۰ بار دیگر لزوم  ایجاد و رونق کیوسک‌های مطبوعاتی را مطرح کرد. کیوسک ها و دکه های مطبوعاتی شهرها در فضای انتخاباتی اولین دوره شوراهای شهر به بخشی از اَهرُم حوزه نفوذ اعضای شورا و مدیران شهری تبدیل شد. بنابراین کیوسک های مطبوعاتی متعددی ظرف چند سال در هر نقطه ای از شهرهای کشور نصب و تجهیز و با افزایش چشمگیری مواجه شدند.

برخی بر این باورند: انتخابات شوراها در میزان تعدد این دکه های مطبوعاتی تاثیر گذار بود. از اینرو؛ نامزدهای انتخابات شورای شهر با تسریع نصب این کیوسک ها به مقاصد تبلیغاتی خود رسیده و حساب ویژه ای بر روی این دکه ها در سطوح مختلف شهر باز کردند.

در اواسط دهه ۸۰ این موضوع مطرح شد؛ کیوسک ها دیگر همچون گذشته مطبوعات ارایه نمی‌کنند و به چای، کلوچه، بیسکویت و سیگار فروشی و…. تبدیل شده و علنا همچون مغازه های خوار بار فروشی خُرد فعالیت اقتصادی دارند. پس از این رفته رفته کیوسک ها دامنه فروش خود را افزایش داده و شکل و شمایل شان به کلی متفاوت شد.

در دهه ۹۰ سازمانی تحت عنوان؛ مشاغل خدمات شهری در شهرداری ها شکل گرفت. پس از این شهرداری ها مکان های فوق را تجاری اعلام کرده و اشخاص بر اساس برخورداری شان بایستی اجاره بها را پرداخت کنند. چنین رویکردی از همان ابتدا با چالش همراه شد، چگونگی استیلای کیوسک ها و دکه‌های مطبوعاتی مسیر ناهمگونی را نشان می‌داد.

صاحبان کیوسک‌ها معتقد بودند: دکه‌ها مطبوعاتی بوده و انتفاعی نیستند. این در حالی بود که اجاره ماهانه به شهرداری ها پرداخت می‌کردند و سرقفلی دکه ها را برای خودشان با ارقام قابل توجهی نقل و انتقال می‌دادند.

این داستان طوری پیش رفت؛ که وجه تجاری این کیوسک ها و دکه‌ها بر مطبوعاتی بودنشان غلبه پیدا کرد. با توسعه فضای مجازی و تغییر در رفتار مردم در خرید و خواندن اخبار و مجلات، نیاز به این نوع کانکس و دکه‌های روزنامه‌فروشی کمتر شد. اما با وجود این موضوع، همچنان این کیوسک‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی، به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگ شهری، در برخی شهرها و خیابان‌ها وجود دارند و به عنوان مرکزی برای فروش و تبلیغات محصولات و خدمات از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، همچنان از اهمیت بالایی برخوردارند.

 

برخی بر این باورند: انتخابات شوراها در میزان تعدد این دکه های مطبوعاتی تاثیر گذار بود. از اینرو؛ نامزدهای انتخابات شورای شهر با تسریع نصب این کیوسک ها به مقاصد تبلیغاتی خود رسیده و حساب ویژه ای بر روی این دکه ها در سطوح مختلف شهر باز کردند.

 

قیمت‌های غیرواقعی، ارزیابی و اصلاح خواهند شد

رئیس شورای شهر رشت درباره پیرامون حواشی‌های بوجود آمده به مرور می‌گوید:: املاک شهرداری با رعایت ترک تشریفات قانونی واگذار می‌شود. طبق قانون شهرداری هر ساله مزایده برای کیوسک‌ها برگزار می‌کند، چون نباید در هر سال متمادی‌یه یک فرد اجاره داده شود.

 

محمد حسن کارگرنیا افزود: طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری با توجه به پاخور کیوسک‌ها در سطح شهری مبلغ اجاره بها مشخص می‌شود و به قیمت روز باید به افراد اجاره داده شود. برخی از صاحبان و مستأجران دکه‌های مطبوعاتی رشت در ساختمان شورای شهر حضور یافتند و انتقاد‌های بجایی داشته‌اند. قرار بر اینست؛ با حضور شهردار و مدیر سازمان میادین میوه و تره بار و چندین تن از نمایندگان صنف کیوسک‌های مطبوعاتی جلسه‌ای تشکیل شود.

 

کارگرنیا ادامه می‌دهد: بایستی در اینباره مجدد کارشناسی و ارزیابی انجام شود، اگر در برخی از نقاط قیمت‌ها غیرواقعی بوده، ارزیابی و اصلاح خواهند شد و همچنین در نقاطی که قیمت‌ها واقعی بوده، باید طبق قانون پیگیری و پرداخت صورت بگیرد.

تکلیف دکه های شهر را مشخص کنید

چالش فعلی، چالش جدیدی نبوده. بالاخره یک روزی شهر رشت باید تکلیف خود را با این دکه‌ها و کیوسک‌ها روشن کرده و اشتباهات گذشتگان را جبران کند.

«قاسم بزرگ‌زاده» وکیل پایه یک دادگستری با بیان این مطلب به خبرنگار مرور می‌گوید: وجود این کیوسک‌ها و دکه‌ها در نقاط مختلف شهر، علی الخصوص در پیاده راه عدالت اجتماعی در شهر را از بین برده است. بعنوان مثال: شخصی مغازه‌ای دارد که اجاره‌اش را پرداخت می‌کند و مالیات‌های سنگین می‌دهد. فضای در اختیار این شخص در مقایسه با کیوسک دار که شارع عمومی را در اختیار دارد، چقدر است؟ در اجاره نامه کیوسک‌ها قید شده: ۱ در ۵/۱ متر. اما علنا این دکه‌ها بیش از ۲۰ متر از فضای عمومی را در اختیار دارند. اینجاست که می‌توان گفت: منافع اجتماعی تحت تأثیر قرار گرفته و مردم هم به این امر واقف هستند.

بزرگ‌زاده در ادامه بیان می‌کند: راهکار قانونی اینست؛ در یک رابطه تجاری بین موجر و مستأجر بایستی هر ۳ سال یکبار تعدیل اجاره بها صورت بگیرد.

معمولاً این تعدیل تابعی از شرایط اقتصادی است. شهرداری نمی‌تواند یکطرفه بعنوان موجر هر رقمی را با افزایش اعلام دارد. این فعال حقوقی افزود: با توجه به سال‌ها فعالیت حقوقی در شهرداری باید بگویم؛ در هر دوره مسائل حقوقی‌ای در شهرداری حاکم و باعث خواهد شد تا قرارداد‌ها تغییر کنند.

بعنوان مثال: در دوره‌ای با نگرش حقوقی خاصی حق سرقفلی را به کیوسک‌داران داده و در دوره‌ای سرقفلی را سلب می‌کردند. اما در سال‌های اخیر مسائل حقوقی در شهرداری در رابطه با کیوسک‌های مطبوعاتی کاملاً یکدست شده است.

بزرگ‌زاده در مورد اعتراض کیوسک‌داران بیان داشت: در نهایت دادگاه به هیأت کارشناسی ارجاع می‌دهد تا کارشناسان یک ارقام معقولی را ارزیابی کنند. این امکان وجود دارد که باز هم رقم ارزیابی شده معقول نباشد. در گام بعدی کیوسک‌داران معترض به رقم پیشنهادی کارشناس به سمت محاکم عمومی خواهند رفت.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار حوزه شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

https://mroor.org/ize

انتشار در تاریخ در ۱۸ مهر ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ مهر ۰۳ ، ۲۳:۲۹
محمد صالح زاده رشتی نژاد