شَهر نوشت های محمد صالح زاده رشتی نژاد

روزنامه نگار - پژوهشگر مسایل شهری

شَهر نوشت های محمد صالح زاده رشتی نژاد

روزنامه نگار - پژوهشگر مسایل شهری

۲۶ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «شهرسازی» ثبت شده است

 

 

متروپل‌های خلاف‌ساز، شهرسازی رشت را تهدید می‌کند؛

شهرفروشی؛ تطهیر قانون زیر پرچم ماده ۱۰۰

رشد بی‌رویه تخلفات ساختمانی در شهر رشت این روزها به یکی از معضلات اصلی مدیریت شهری تبدیل شده است. این تخلفات که با هدف کسب سود حداکثری و بهره‌برداری غیرقانونی از زمین و آسمان فراهم شده است، نه‌ تنها منظر شهری و کیفیت زندگی شهروندان را مخدوش کرده، بلکه با تهدید ایمنی عمومی، زنگ خطر حوادثی مشابه همچون فاجعه متروپل آبادان را این بار نه در جنوب ایران بلکه در شمال کشور به صدا در آورده و همچنین اعتماد به نهادهای نظارتی را نیز به مخاطره‌ انداخته است.

 

میراث معماری رشت فدای سودجویی سوداگران
رشت؛ شهری با تاریخ و فرهنگی غنی که روزگاری به دلیل معماری بومی و هماهنگ با طبیعتش شناخته می‌شد. معماری بومی رشت نه تنها با اقلیم مرطوب و جلگه سرسبز گیلان هماهنگ بود، بلکه فضایی برای تعاملات اجتماعی و آرامش ساکنان فراهم می‌کرد.

 

معابر سرسبز و درختان بلند، سایه بان‌های طبیعی و فضاهای باز، منازل ویلایی با بام‌های سفالی، ایوان‌های چوبی، پنجره‌های بزرگ با شیشه‌های طرح‌دار رنگی و حیاط‌هایی پر از درختان میوه و گل‌های زینتی بخشی از این هویت بصری و معماری رشت بود که این شهر را به شهری زنده و پویا تبدیل می‌کرد.

 

امروزه این تصویر زیبا جای خود را به مکعب‌های بتنی بی‌روح، آپارتمان‌های متراکم و خیابان‌های خفه کننده از ازدحام ترافیک داده است. بساز و بفروش‌ها میراث معماری و شهری این شهر را فدای سودجویی حداکثری از زمین و آسمان کرده و رشت را از هویت تاریخی و فرهنگی اش تُهی کرده‌اند.

 

 

 

علی‌رغم تاکید دستگاه‌های مختلف بر لزوم برخورد قاطع با تخلفات ساختمانی، نبود قوانین سخت و پیشگیرانه و وجود راه‌هایی برای فرار از قانون باعث شده سازندگان ساختمان‌ها با بی‌توجهی به قوانین، به ساخت و ساز غیررسمی با هدف دریافت سود حداکثری به بهره‌برداری فزاینده از اراضی دست بزنند

 

وجه نقد در ازای هر مترمربع تخلف
ساخت و سازهای بی رویه و غیرقانونی در جای جای شهر رشت دیده می‌شوند. با گذر زمان گسترش خلاف سازی در مرکز استان، مشکلات و معضلاتی برای شهروندان و مدیریت شهری ایجاد شد. امروزه تخلفات حوزه ساخت و ساز یکی از مهم‌ترین تخلفات در سطح جوامع شهری بوده که عدم واکنش قاطع و بازدارنده نهادهای نظارتی متأسفانه به گسترش آن دامن زده است.

 

علی‌رغم تأکید دستگاه‌های مختلف بر لزوم برخورد قاطع با تخلفات ساختمانی، نبود قوانین سخت و پیشگیرانه و وجود راه‌هایی برای فرار از قانون باعث شده سازندگان ساختمان‌ها با بی‌توجهی به قوانین، به ساخت و ساز غیررسمی با هدف دریافت سود حداکثری به بهره‌برداری فزاینده از اراضی دست بزنند. سازندگان متخلف با بده بستان‌های مالی یا به اصطلاح جریمه تخلفات ساختمانی را قانونی کرده و در ازای هر متر مربع تخلف با پرداخت وجه نقدی به شهرداری، تهدیدی دایمی را برای شهر و شهروندان به ارمغان می‌آورند.

 

حادثه تلخ دیگری هم‌چون متروپل
در میان این حجم گسترده از ساخت و سازهای غیرمجاز که زاییده فساد و سودجویی است، تنها جان آدمیزاد است که با تهدید مواجه خواهد بود. آیا باید منتظر حادثه تلخ دیگری هم‌چون متروپل در رشت بود؟! تا جان شهروندان بی‌گناهی که زیر خروارها سرمایه گرفتار شده‌اند، نجات دهنده باشد! شاید این بار ناجی نه در گور، بلکه در زیر خروارها بتن و آهن خفته باشد.

 

افول کیفیت زندگی شهری در رشت
تخلفات ساختمانی در رشت عمدتا شامل ساخت و ساز بدون پروانه در اراضی نسقی، تراکم اضافی، تغییرکاربری غیرمجاز، کسری پارکینگ و هم‌چنین عدم رعایت اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی و تجاوز به معابر عمومی، پایین بودن سطح ایمنی و مقاومت، کمبود تجهیزات و تاسیسات ایمنی و الکترونیکی در اغلب بناها، فقدان استحکام لازم و بوجود آمدن پیامدهای کالبدی، محیط‌زیستی، اجتماعی، حرکتی و دسترسی به ساده‌ترین امکانات حتی مسدود شدن مسیر عبور اورژانس و آتش‌نشانی در صورت بروز حادثه برای امدادرسانی به موقع و …. بوده که با نقض قوانین و اصول و ضوابط شهرسازی و با بی اعتنایی به اسناد بالادستی هم‌چون طرح جامع و تفصیلی، نه تنها مناظر شهری را لکه دار کرده، بلکه کیفیت زندگی شهروندان را نیز به افول متمایل کرده است.

 

تخلفات حوزه ساخت و ساز یکی از مهم‌ترین تخلفات در سطح جوامع شهری بوده که عدم برخوردی قاطع و بازدارنده به گسترش آن دامن زده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از آرای تخریب صادره توسط کمیسیون اجرا نمی‌شوند. این امر اعتماد عمومی به نهادهای نظارتی را کاهش داده و به گسترش تخلفات دامن زده است

 

مستندسازی پرونده‌ها و شفافیت در آرای کمیسیون ماده ۱۰۰
بنابه اظهارات یک منبع آگاه؛ خلاف‌سازی به صورت متناوب در مناطق مختلف شهر رشت به شدت ادامه دارد. اما تفاوت این‌جاست؛ که در برخی از مناطق با شدت و تعدد بیشتر و در سایر مناطق با شدت کمتر شهرفروشی اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال: تخلفات ساختمانی در منطقه گلسار به دلیل ارزش منطقه‌ای اغلب به صورت تراکم اضافی با احداث ساختمان‌های بلندمرتبه بوده که پس از ارجاع به کمیسیون ماده ۱۰۰، صرفا با پرداخت جریمه به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

 

این وضعیت در بافت مرکزی این شهر نیز با تغییر کاربری واحدهای مسکونی به تجاری به ویژه در خیابان‌های شریعتی و سعدی به معضلی مزمن برای شهر بدل شده است. از اینرو برخی از فعالان اجتماعی شهر رشت به فساد سیستماتیک در فرایند کمیسیون ماده ۱۰۰ اشاره داشته و خواستار مستندسازی پرونده‌ها و شفافیت بیشتر در آرای صادره این کمیسیون شده‌اند.

 

طبق ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها، مالکین اراضی و املاک واقع در محدوده شهر یا حریم آن باید قبل از هر اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع ساختمان از شهرداری پروانه اخذ کنند. شهرداری می‌تواند از عملیات ساختمانی ساختمان‌های بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه از سوی مامورین خود اعم از آنکه ساختمان در زمین محصور یا غیرمحصور واقع باشد جلوگیری کند.

 

 

سازندگان متخلف عمدا طبقات اضافی می‌سازند!
کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراجع شبه‌قضایی در ایران، وظیفه رسیدگی به تخلفات ساختمانی در محدوده و حریم شهرها را بر عهده دارد. این کمیسیون با هدف نظارت بر رعایت ضوابط شهرسازی، ایمنی و بهداشتی در فرآیند ساخت‌وساز تشکیل شده است. با این حال، عملکرد این نهاد و نحوه برخورد با تخلفات ساختمانی در سال‌های اخیر به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شده و عملکرد این کمیسیون در رشت به شدت مورد انتقاد قرار دارد.

 

مهم‌ترین انتقادات عبارت‌اند از: تبدیل جریمه به مشوق تخلف؛ کمیسیون ماده ۱۰۰ در بسیاری از موارد به جای صدور حکم تخریب، جریمه‌های مالی تعیین کرده، که این جریمه‌ها برای سازندگان متمول با توجه به قیمت هزینه ساخت و فروش واحدهای ساختمانی بسیار مقرون به صرفه بوده است.

 

خلاف‌سازی به صورت متناوب در مناطق مختلف شهر رشت در حال وقوع است. اما تفاوت این‌جاست؛ که در برخی از مناطق با شدت و تعدد بیشتر و در سایر مناطق با شدت کمتر شهرفروشی اتفاق می‌افتد

 

به عبارت دیگر، جریمه‌های ساختمانی به نوعی به مشوقی برای تخلف تبدیل شده‌اند و سازندگان با آگاهی از امکان پرداخت جریمه، عامدانه طبقات اضافی می‌سازند. این‌ها در شرایطی رقم خورده که پیش از این، دو عضو شورای ششم رشت که بی‌ارتباط به کمیسیون ماده ۱۰۰ نبوده، به اتهام دریافت رشوه از سوی پلیس امنیت اقتصادی استان بازداشت شده و در نهایت با سلب عضویت از شورا به کار خود در شورای شهر خاتمه داده‌اند.

 

جریمه ساختمانی، جرم را تطهیر می‌کند
«مجید نوروزی»، از مدیران اسبق شهرداری رشت در رابطه با تخلفات ساختمانی در رشت به خبرنگار مرور گفت: تخلفات ساختمانی منحصر به رشت نبوده و این تخلفات در سطح کلان شهرها معضلی مشترک است. بنابراین ریشه اصلی این مساله خود قانون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها بوده که از سال ۱۳۴۶ تا به امروز به روز رسانی نشده است.

 

شاید در دهه‌های گذشته ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها به‌ دلایلی از قبیل؛ جمعیت کم، وفور اراضی، عدم ساخت و ساز آپارتمانی به شکل امروزی و …. جوابگو بوده اما در شرایط فعلی بازنگری قانون ماده ۱۰۰ ضرورتی انکار ناپذیر در شهرها است. وی افزود: وقتی برای تخلفی آشکار در شهر جریمه‌ای قرار می‌دهیم، یعنی اینکه جرم را تطهیر کرده‌ایم. این یکی از خطاهای بارز در قانون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها محسوب می‌شود.

 

انواع و اشکال پرونده‌های تخلفات ساختمانی در رشت
طبق اسنادی که اخیرا به دست مرور رسیده، انواع و اشکال پرونده‌های تخلفات ساختمانی در کمیسیون ماده ۱۰۰ مناطق پنج گانه رشت به مواردی از قبیل؛ احداث بنای بدون پروانه در اراضی فاقد سند (نسق سازی)، اضافه ساخت مازاد بر پروانه، اضافه ارتفاع نسبت به پروانه، بالکن و کنسول مازاد بر پروانه، پیش‌زدگی در حیاط، احداث بالکن اضافی، کسری پارکینگ، رعایت نکردن مشخصات رامپ، تفکیک فیزیکی بنا، اشرافیت، عدم رعایت ارتفاع و پیش‌زدگی مجاز بالکن، اضافه ارتفاع و مازاد بر تراکم مجاز نسبت به کد منطقه، تصرف فضای مشاعی، عدم انجام عقب‌نشینی پلکانی در طبقات، احداث پله در حیاط، احداث درب به فضای مشاعی، اجرای نما بر خلاف ضوابط شهرسازی، عدم رعایت کد کف پارکینگ، تبدیل غیرمجاز یک کاربری به کاربری دیگر، تبدیل طبقه مکمل به یک واحد مجزا اشاره شده است.

 

سرپناه‌دار شدن یا سودهای غیرمتعارف!
«رضا ویسی» معاونت اسبق شهرسازی و معماری شهرداری رشت در رابطه با موضوع تخلفات ساختمانی در رشت و ماده ۱۰۰ قانون شهرداری اظهار کرد: ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها با هدف بازدارندگی و برخورد با تخلفات ساختمانی تدوین شده است. اما متأسفانه این قانون به مسیری متفاوت کشیده شد. برخی از این کمیسیون به عنوان تنها راه قانونی برای سرپناه‌دار شدن استفاده کرده‌اند، این در حالی‌ست که سوداگران از آن برای کسب سودهای کلان و غیرمتعارف استفاده می‌کنند.

 

مجید نوروزی: شاید در دهه‌های گذشته ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها بدلایلی از قبیل؛ جمعیت کم، وفور اراضی، عدم ساخت و ساز آپارتمانی به شکل امروزی و …. جوابگو بوده اما در شرایط فعلی بازنگری قانون ماده  ۱۰۰ ضرورتی انکار ناپذیر در شهرها است. وقتی برای تخلفی آشکار در شهر جریمه‌ای قرار می‌دهیم، یعنی اینکه جرم را تطهیر کرده‌ایم. این یکی از خطاهای بارز در قانون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها محسوب می‌شود

 

شهر فروشی، طبقه‌ای یا تراکمی چند؟!
بسیاری از کارشناسان حوزه شهرسازی در مورد تخلفات ساختمانی و ساز و کار کمیسیون ماده ۱۰۰ و نقش شهرداری از اصطلاح “شهر فروشی” یاد می‌کنند. شهر فروشی نه تنها در رشت بلکه در سایر کلان شهرها نیز به معنای تبدیل تخلفات ساختمانی به منبع درآمدی برای نهاد شهرداری و چشم‌پوشی از نقض قوانین شهرسازی به کار می‌رود.

این پدیده، پیامدهای منفی متعددی داشته است: آشوب بصری، تخریب مناظر شهری، افزایش طبقات غیرمجاز و ساخت و سازهای بی‌ضابطه به ویژه در مناطق مرکزی و پر تردد شهر، کاهش کیفیت زندگی شهروندان، محو هویت بصری، حذف پارکینگ، کمبود فضاهای عمومی، کاهش دسترسی به خدمات شهری و عمومی، ترافیک سنگین، بناهای غیراستاندارد و تهدید خطرات ایمنی، بی اعتمادی عمومی، حس بی عدالتی در شهروندان، نابرابری اجتماعی و …. گوشه‌ای از پیامدهای منفی این پدیده محسوب می‌شود.

 

سازندگان و شهرداری؛ دو سوی این معامله
این نوع شهرفروشی از سوی شهرداری به عنوان منبعی برای تأمین مالی انجام می‌شود. وابستگی مالی شهرداری به دریافت جریمه باعث شده نظارت پیشگیرانه ضعیف شود و تخلفات ساختمانی عملاً به “معامله ای” بین سازندگان و شهرداری تبدیل شود.

 

هم‌چنین عدم اجرای آرای تخریب: گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از آرای تخریب صادره از سوی کمیسیون اجرا نمی‌شوند. این امر اعتماد عمومی به نهادهای نظارتی را کاهش داده و به گسترش تخلفات دامن زده است.

 

البته در این موضوع فشارهای سیاسی و اقتصادی بی تاثیر نبوده. برخی از منابع محلی در رشت گزارش داده‌اند: فشارهای سیاسی، روابط و نفوذ برخی از سازندگان در تصمیم‌گیری‌های این کمیسیون بی‌تاثیر نبوده و مانع اجرای عدالت شهری شده است.

 

برخی از فعالان اجتماعی شهر رشت به فساد سیستماتیک در فرایند کمسیون ماده ۱۰۰ اشاره داشته و خواستار مستندسازی پرونده‌ها و شفافیت بیشتر در آرای صادره این کمیسیون شده‌اند

 

بیش از ۹۰ درصد آرای جریمه‌ باید به تخریب منجر شوند
«رضا ویسی» مدیر کل کنونی طرح توسعه و عمران فرودگاه بین المللی پیام تصریح کرد: طبق قانون، اگر ساختمانی اصول سه‌گانه (فنی، استحکام بنا و بهداشتی) را رعایت نکرده باشد، باید تخریب شود. اما اگر این اصول را دقیق بررسی کنیم، بیش از ۹۰ درصد آرای جریمه‌ای باید به تخریب منجر شوند، زیرا اکثر تخلفات با ضوابط طرح جامع و تفصیلی (تراکم، سطح اشغال، پارکینگ) مغایرت دارند.

 

در اغلب موارد در بررسی پرونده‌های این کمیسیون‌، کارشناس شهرسازی حضور نداشته و آرای جریمه با نظر کارشناسان عمرانی صادر می‌شود، این موضوع خود باعث نادیده گرفتن ضوابط شهرسازی می‌شود و این کمیسیون را به فضایی برای “فروش قانون” تبدیل کرده است.

 

مبلغ جریمه شوخی است، حتی با ضریب ۳ !
مدیر اسبق شهرداری رشت در رابطه با مبلغ جریمه تعیین شده برای تخلفات ساختمانی عنوان کرد: عدد جریمه برای تخلفات ساختمانی به استناد آیین‌نامه معاملاتی در تبصره ۱۱ قانون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها و هم‌چنین مصوبه شورای شهر تعیین می‌شود. اما متأسفانه در اکثر مواقع عددهای در نظر گرفته شده در آیین نامه و هم‌چنین تصمیم‌های کمیسیون با اشد مجازات در نظر گرفته نمی‌شود.

 

مدیر اسبق شهرداری رشت در پایان خاطر نشان کرد: این موضوع باعث شده که همیشه یک حاشیه سودی برای خلاف‌ساز و سازنده‌های بدون پروانه و خارج از مفاد پروانه وجود داشته باشد. طبق آخرین بروز رسانی در سال ۱۴۰۳ این مبلغ به حدود متری ۴ میلیون تومان رسیده که با ضریب۳ در منطقه گلسار، به ۱۲ میلیون تومان می‌رسد. اما در مناطقی مثل گلسار رشت، که قیمت ملک بیش از متری ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان است، این مبلغ شوخی است. بنابراین این جریمه‌ها نه تنها انگیزه تخلف را حفظ کرده بلکه قانون به جای بازدارندگی، مشوق تخلف است.

 

طیف گسترده تخلفات ساختمانی در رشت
تخلفات ساختمانی در رشت شامل طیف گسترده‌ای از نقض قوانین و ضوابط شهرسازی است که به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: تخلفات مبتنی بر ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری و تخلفات ناشی از عدم رعایت این ضوابط.

 

این تخلفات عمدتا در پنج گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند:
۱: عدم رعایت اصول شهرسازی: شامل ساخت‌وساز بدون پروانه (به‌ویژه در زمین‌های نسقی)، تراکم اضافی، تغییر کاربری غیرمجاز، و تجاوز به معابر عمومی.
۲: عدم رعایت اصول فنی و استحکام بنا: بسیاری از ساختمان‌ها فاقد استانداردهای ایمنی و مقاومت لازم هستند که خطر ریزش یا خسارات جانی در بلایای طبیعی را افزایش می‌دهد.
۳: عدم رعایت اصول بهداشتی: فقدان یا کمبود تجهیزات ایمنی و تأسیسات الکترونیکی در ساختمان‌ها.
۴: نادیده گرفتن ضوابط نمای ساختمان: ایجاد آشوب بصری و تخریب هویت بصری شهر.
۵: سایر تخلفات: مانند کسری پارکینگ، احداث بالکن اضافی، پیش‌زدگی غیرمجاز، و تبدیل غیرقانونی کاربری‌ها.

 

 

منظر شهری و ایمنی عموم به خطر افتاده است
تخلف ساخت و ساز‌های شهری از ضوابط و استانداردهای کیفی، فنی و شهرسازی در شهرهای ایران واقعیتی ریشه دار و گسترده است که همسو با رشد شهرنشینی و افزایش تقاضای مؤثر در صنعت ساخت و ساز در حال افزایش است.

 

ساخت و سازهای شهری از ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی حایز اهمیت بوده و با توجه به اینکه فعالیت‌های ساختمانی بخش عمده‌ای از کل فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند، بررسی و ارزیابی پیامدهای مخرب تخلفات ساختمانی امری ضروری بوده است.

 

تخلفات ساختمانی در رشت به یکی از معضلات اصلی مدیریت شهری تبدیل شده و عملکرد کنونی کمیسیون ماده ۱۰۰ نه‌تنها در کاهش این تخلفات مؤثر نبوده، بلکه با تبدیل جریمه به مشوق تخلف، به پدیده “شهر فروشی” دامن زده است. این وضعیت، منظر شهری، ایمنی عمومی، و اعتماد شهروندان را به خطر‌انداخته است.

 

تخلفات ساختمانی در رشت، از ساخت‌وسازهای بدون پروانه در زمین‌های نسقی تا تراکم اضافی و افزایش تعداد طبقات و سطح اشغال و عدول از ضوابط طرح جامع و تفصیلی در مناطق مختلف ۵ گانه شهر رشت، به بحرانی چندوجهی تبدیل شده که ایمنی، منظر شهری، و کیفیت زندگی شهروندان را تهدید می‌کند.

 

در شرایط کنونی، قانون ماده ۱۰۰ به دلیل عدم بازنگری از هدف اصلی خود که بازدارندگی و برخورد با تخلفات ساختمانی بود، منحرف شده و به پدیده شهرفروشی دامن زده است. اصلاح قوانین، تقویت نظارت، اجرای قانون سنددار کردن اراضی نسقی و صدور پروانه و هم‌چنین هماهنگی بین‌دستگاهی می‌تواند گامی مؤثر در راستای کاهش تخلفات و بازگرداندن اعتماد عمومی به مدیریت شهری باشد. اما بدون اقدام فوری این بار نه در جنوب بلکه در شمال کشور در معرض خطر حوادثی هم‌چون متروپل قرار خواهیم گرفت.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار و پژوهشگر مسایل شهری)

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۱۶ تیر ۱۴۰۴

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۷ مرداد ۰۴ ، ۰۱:۳۰
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

در ششمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری جامعه ایران؛

درخشش خبرنگار مرور در همایش مهاجرت‌ها

ششمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران با همکاری انجمن جامعه‌شناسی استان گیلان در محل پژوهشکده گیلان شناسی در حال برگزاری است.

 

مقاله «محمد صالح زاده» خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی مرور با عنوان بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی مهاجرت‌ها به استان گیلان در این همایش ملی پذیرفته شد.

 

این مقاله از پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد به راهنمایی «دکتر نادر زالی»، مدیر گروه شهرسازی و عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان استخراج شده است.

 

پنل ویژه این همایش ملی در استان گیلان با محوریت کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره سالمندی، خانواده و مهاجرت با حضور اساتید، جامعه‌شناسان و عوامل اجرایی استان گیلان و مازندران، در روز دوشنبه، ‏۱۹ خرداد ماه ۱۴۰۴ در سالن دکتر رحمدل پژوهشکده گیلان‌شناسی شهر رشت برگزار شده است. این همایش در دو پنل کلی با موضوع سالمندی، مهاجرت و خانواده در حال برگزاری است.

 

لازم به ذکر است؛ انجمن جامعه‌شناسی ایران هر دوسال یک‌بار، همایشِ «کنکاش‌های مفهومی و نظری جامعه‌ ایران» را برگزار می‌کند. این همایش به ابعاد نظری و مفهومی و همچنین تحلیلیِ جامعه‌ی ایران، توجه دارد.

 

یکی از مهم‌ترین اهداف آن تأمل در باب پیشرفت‌های نظری و نظریه‌پردازی‌هایِ کارآمد با تمرکز در جامعه‌ی ایران و تامل انتقادی در مفهوم‌پردازی و نظریه‌سازی در باب جامعه ایرانی، توضیح نظری شرایط معاصر جامعه ایران و واکاوی‌ اندیشه‌های جامعه‌شناسانه از جامعه ایران می‌پردازد.

 

گفتنی است در حاشیه برگزاری این همایش، انتخابات انجمن جامعه‌شناسی ایران شعبه گیلان نیز برگزار می‌شود.

 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۴

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ خرداد ۰۴ ، ۲۳:۳۳
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

به بهانه‌ی انتشار تازه‌ترین اثر روبرت واهانیان؛ معمارِ رشت پژوه اَرمنی‌تبار؛

رونمایی از کتاب رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی

رشت به روایت پنج نقشه تاریخی
کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) تازه‌ترین اثر مهندس روبرت واهانیان با حضور پژوهشگران تاریخ فرهنگ و هنر گیلان، کارشناسان و مهندسان، اعضای شورای شهر، اعضای نظام مهندسی ساختمان و دانشجویان و علاقه‌مندان به تاریخ رشت در سالن نظام مهندسی ساختمان استان رونمایی شد. در مراسم رونمایی از این کتاب دکتر سیدهاشم موسوی دزکوهی، رییس پیشین پژوهشکده گیلان‌شناسی، محمدتقی پوراحمد جکتاجی محقق و پژوهشگر، سید حسین رضویان عضو شورای شهر رشت، جعفر شجاع کیهانی عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدحسن عاقل‌منش عضو شورای شهر رشت، رضا نوزاد پژوهشگر تاریخ فرهنگ گیلان، هادی میرزانژاد موحد ناشر ایلیا، دکتر ناصر عظیمی نویسنده و محقق تاریخ گیلان، مومن صالحی فعال فرهنگی حضور داشتند. همچنین دراین مراسم آقایان سیدهاشم موسوی، سیدحسین رضویان و رضا نوزاد در خصوص پژوهش و تلاش‌های روبرت واهانیان در پاسداشت معنای تاریخی رشت سخنانی ایراد کردند.

 

رشت؛ شهر پرسه‌های بی هدف و بی دلیل
دکتر سیدهاشم موسوی در ابتدای این رونمایی با ذکر یادواره‌ای از جلوه‌های این شهر در وصف آن گفت: رشت را هیچ‌گاه بدون پَرسه‌زن مشاهده کرده‌اید؟! درب‌های رشت همیشه بر روی پَرسه‌زنان باز است. این شهر آدمی را وادار به پرسه‌های بی‌هدف و بی‌دلیل می‌کند. این شهر از روح نوآور خود در اهالی‌اش می‌دمد و پناهگاه غربت گزینان است. ما ساکنان رشت می‌دانیم که چگونه این شهر اسباب آرامش ما را فراهم می‌سازد.

 

وی در ادامه افزود: رشت در همه تاریخ خویش محلی برای زندگی، روشنایی و دروازه‌ای بر روی تازه‌ها بوده است. این شهر سخاوتمند کلید هزارتوی خویشتن‌مان را به ما واگذار می‌کند. به قول نویسنده‌ای که در توصیف و تشریح رشت نوشت: من از عهده رشت بر نمی‌آیم، رشت وصف‌ناپذیر و نامتعارف است. بیش از آنکه گفتنی و نوشتنی باشد، دیدنی است. نوشتن درباره رشت مثل سرازیر کردن یک لیوان آب درون دریاست. رشت از دیرباز پاتوق روشنفکران، هنرمندان، شاعران و نویسندگان و نقاشان بوده است. انگار هرکس به رشت می‌آید، در این شهر افسون گر ماندگار شده و این شهر رشت است که تنهای شان نمی‌گذارد. رشت مُهر خود را به رویشان می‌زند و گویا انگار از یکدیگر قول می‌گیرند که یکدیگر را فراموش نکنند.

 

رشت را هیچ‌گاه بدون پَرسه‌زن مشاهده کرده‌اید؟! درب‌های رشت همیشه بر روی پَرسه‌زنان باز است. این شهر آدمی را وادار به پرسه‌های بی‌هدف و بی‌دلیل می‌کند. این شهر از روح نوآور خود در اهالی‌اش می‌دمد و پناهگاه غربت گزینان است

 

روبرت واهانیان؛ معمارِ گیلان شناس اَرمنی تبار
ارمنی‌ها از گذشته‌های دور تاکنون در استان گیلان اقامت داشته‌اند. آنها هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی با مردم گیلان داشته و هریک خدمات ارزشمندی را برای شهرهای استان از جمله رشت و بندر انزلی به ارمغان آورده و به این اقلیم و آب‌وخاک وفادار بوده‌اند. روبرت واهانیان (معمار، مرمتگر، پژوهشگر و گیلان شناس) یکی از آن مهاجرینی است که از سال‌های دور به رشت آمد و در این شهر سکونت گزید. وی در ۷ مرداد ۱۳۱۶ در یک خانواده ارمنی‌تبار به دنیا آمد. مادرش اهل تبریز و پدرش از ارمنیان مهاباد بود. واهانیان پس از پشت سر گذاشتن دوره تحصیلات متوسطه در مدارس تبریز، در سال ۱۳۳۷ در رشته شبانه زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه تبریز درس خواند و هم‌زمان در گمرک نیز مشغول به کار شد تا مخارج تحصیل خود را تأمین کند. سپس واهانیان در کنکور سراسری سال تحصیلی ۱۳۳۸-۱۳۳۹ در رشته معماری دانشگاه تهران پذیرفته شد. به گفته او سالی که وی در دانشگاه تهران پذیرفته شد، این دانشگاه تنها دانشگاهی بود که رشته معماری در آن تدریس می‌شد.

 

واهانیان در سال ۱۳۴۶ از رشته معماری فارغ‌التحصیل و در بخش خصوصی مشغول به کار شد. در سال ۱۳۴۶ زمانی که دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران دوره عالی شهرسازی را بنیاد می‌نهاد، وی دوره ۵ساله شهرسازی را نیز طی کرد. پس از انصراف از همکاری با شرکت آوانگارد تجربه جدیدی را آغاز کرد و یک شرکت طراحی و ساخت مجتمع‌های بزرگ آموزشی راه‌انداخت، این شرکت در تهران، خوانسار و رشت کارهای بزرگی را اجرا کرد که از جمله آنها می‌توان به ساخت مرکز آموزش کشاورزی شهید اشرفی اصفهانی رشت و هنرستان صنعتی خوانسار اشاره داشت. مهندس واهانیان پس از زلزله ویرانگر رودبار در سال ۱۳۶۹، مرمت و بازسازی برج ساعت ساختمان شهرداری رشت را انجام داد و در دهه ۱۳۷۰ در دوره شوراهای اول و دوم رشت، مرمت و بازسازی منزل مسکونی اولین شهردار رشت، حاج «میرزا خلیل رفیع» را برعهده گرفت. وی در راستای فعالیت حرفه‌ای خود در حوزه معماری و مرمت بناهای تاریخی به سراغ مطبوعات و اسناد قدیمی گیلان رفت و آن‌قدر خواند و تحقیق کرد که به‌عنوان یک گیلان شناس و رشت پژوه در استان گیلان شناخته ‌شد.

 

پاریسی‌ها از خاطره بازی هاشان پول در می‌آورند چرا پس رشت نمی‌تواند؟!
در شرح پاریس گفته‌اند: پاریس آدمی را از درون دگرگون می‌سازد، رشت هم چنین است. اگر پاریسی‌ها از خاطره بازی‌هاشان پول در می‌آورند چرا پس رشت نمی‌تواند؟! در آیین رونمایی از کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) نوشته‌ی مهندس روبرت واهانیان پرسشی از سوی یکی از سخنرانان مطرح گردید؛ اگر پاریسی‌ها از خاطره بازی هاشان پول در می‌آورند چرا پس رشت نمی‌تواند؟!

 

هاشم موسوی دزکوهی، رییس سابق پژوهشکده گیلان شناسی در آیین رونمایی از کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) گفت: ما ساکنان رشت می‌دانیم که چگونه این شهر اسباب آرامش مان را فراهم می‌سازد. رشت در همه تاریخش محلی برای زندگی، روشنایی و دروازه‌ای بر روی تازه‌ها بوده است. وی بیان کرد: ساختمان‌ها و پل‌ها ثروت شهر نیستند، بلکه ثروت اصلی شهر مفاخر، بزرگان و مشاهیر آن هستند. اگر پاریسی‌ها از خاطره بازی‌هاشان پول در می‌آورند چرا پس رشت نمی‌تواند؟! این استاد دانشگاه ضمن قدردانی از زحمات مهندس واهانیان افزود: انتشار این کتاب با حمایت شهرداری نشان می‌دهد، ما متوجه رشت و دارایی‌های این شهر شده ایم. رشت در همه تاریخش هرگز ناچیز نبوده است، می‌شود رشت را رشت‌تر کنیم، بگذاریم رشت با ما قهر نکند.

 

در آیین رونمایی از کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) نوشته‌ی مهندس روبرت واهانیان پرسشی از سوی یکی از سخنرانان مطرح گردید؛ اگر پاریسی‌ها از خاطره بازی هاشان پول در می‌آورند چرا پس رشت نمی‌تواند؟!

در دنیای رشت ساعت چند است؟
سید حسین رضویان، عضو شورای شهر ضمن قدردانی از زحمات اهالی فرهنگ و هنر استان و تلاش بی وقفه مهندس روبرت واهانیان برای تالیف این کتاب گفت: رسانه در توسعه گردشگری امر حیاتی است. محرک گردشگری هر مدل از مدیا بوده که باعث جذابیت در یک جغرافیا می‌شود. رییس کمیسیون توسعه پایدار شورای شهر بیان کرد: همانطور که سال‌ها پیشتر فیلم خیلی دور خیلی نزدیک از رضا میرکریمی باعث جذابیت گردشگری در کویر شد، فیلم “در دنیای تو ساعت چند است” اثر ماندگار صفی یزدانیان در کشور برای شهر رشت موجی راه‌انداخت که در رونق و توسعه گردشگری شهر رشت بسیار اثر گذار بوده است.

 

پنج نقشه تاریخی رشت به مثابه سند جغرافیایی و تاریخی
رضا نوزاد، پژوهشگر تاریخ فرهنگ گیلان به‌عنوان سخنران نشست آیین رونمایی کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) نوشته مهندس روبرت واهانیان گفت: بنده سرتعظیم به ایشان فرود می‌آورم. وی بیان کرد: قشر فرهیخته و کتاب‌خوان استان گیلان و شهر رشت عادت کرده که هرچند یکبار با آثار ارزشمند مهندس واهانیان ذوق‌زده و شگفت‌زده شوند.

 

این کتاب یک سند جغرافیایی و تاریخی است. نویسنده کتاب اخبار گیلان در مطبوعات عصر قاجار عنوان کرد: کتاب رشت به روایت ۵ نقشه تاریخی نوشته مهندس روبرت واهانیان، حاصل سال‌ها کار تحقیقاتی بوده و با نگاهی کامل و جامع به ۵ نقشه اولیه تاریخی رشت از سال ۱۲۴۹ تا ۱۳۴۵ به نگارش رسیده است. نخستین نقشه این کتاب به عهد ناصری بر می‌گردد که حدود ۱۵۵ سال پیش از سوی ذوالفقار مهندس تهیه شد. در آن زمان بسیاری از شهرهای کشورمان از نقشه‌ای برای شهر خود محروم بوده‌اند؛ اما رشت دارای نقشه جغرافیایی بود. نقشه دوم مربوط به سال ۱۲۹۶ بوده که در زمان نهضت جنگل به دست علی‌اصغر کاشانی تهیه شد و در چاپخانه میناس که جز چاپخانه سنگی رشت بوده، به چاپ رسید. نقشه سوم کتاب رشت به روایت پنج نقشه تاریخی مربوط به سال ۱۳۲۷ است که از سوی سروان توپخانه ارتش (فرمانده تیپ مستقل رشت) ترسیم شده است. نقشه چهارم کتاب واهانیان مربوط به سال ۱۳۳۲ بوده که به پیشنهاد روانشاد جهانگیر سرتیپ‌پور تهیه شده است و در نهایت نقشه پنجم کتاب مربوط به سال ۱۳۴۵ توسط سازمان برنامه و سازمان نقشه‌برداری کشور تهیه و تدوین شده است.

 

۷ محله اصلی شهر رشت در این کتاب به کوشش مهندس واهانیان مشخص و در طی حدود یک قرن از سال ۱۲۴۹ تا ۱۳۴۵ از روی نقشه‌های جغرافیایی به بررسی تاریخی و موشکافانه‌ای پرداخته است

 

این پژوهشگر گیلانی می‌افزاید: ۷ محله اصلی شهر رشت در این کتاب به کوشش مهندس واهانیان مشخص و در طی حدود یک قرن از سال ۱۲۴۹ تا ۱۳۴۵ از روی نقشه‌های جغرافیایی به بررسی تاریخی و موشکافانه‌ای پرداخته است. از محلات تا بازارها و بازارچه‌ها، راسته‌ها و قیصریه ها، کاروان‌سراها، میدان‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها، محورهای ارتباطی، پایانه‌ها و باربری‌ها، تأسیسات نظامی، اداری و شهری، رودخانه و پل‌ها، کارگاه‌ها و کارخانه‌ها، گورستان‌ها، اماکن مذهبی، فرهنگی و تاریخی، مراکز درمانی و…. مفصل تشریح شده‌اند.

 

هم خوشحالم، هم ناراحت!
روبرت واهانیان، معمار و پژوهشگر تاریخ رشت در این نشست ضمن تشکر و قدردانی از حمایت سازمان‌های مختلف، کتابخانه ملی رشت، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، همکاران و همسرش بیان کرد: امروز یک روز استثنایی در زندگی من است، امروز هم خوشحالم هم ناراحت. ناراحتم چون بعد از ۳۰ و‌اندی سال از معشوقم کتاب رشت باید خداحافظی کنم. اما خوشحالم چون بعد از ۳۰ و‌اندی سال فعالیت حرفه‌ای به آن رسالتی که برای خود قایل بودم، رسیده‌ام. نویسنده کتاب رشت به روایت ۵ نقشه تاریخی افزود: همه ساختمان‌ها و فعالیت‌های عمرانی ما یک روز از بین خواهند رفت، اما فعالیت فرهنگی تجربیات سال‌ها زندگی من بوده که به شکل کتاب، مقالات و…. به یادگار گذاشته‌ام. وی عنوان کرد: این کتاب شامل ۵ قسمت بوده که نقشه‌های ۵ گانه رشت از سال ۱۲۴۹ تا ۱۳۴۵ خورشیدی را پوشش می‌دهد. برای اولین‌بار در ایران تاریخ شهر رشت را از روی نقشه‌های جغرافیایی درآورده‌ام، پایه اصلی کتاب رشت به روایت ۵ نقشه تاریخی، تاریخ شهر بوده که پایه اصلی این تاریخ‌نگاری محصول نقشه جغرافیایی است که مدرکی فنی و ترسیمی محسوب می‌شود. همچنین در کنار هرکدام از نقشه‌های تاریخی این کتاب برای قشر جوان، کیوآر کدُ‌هایی در نظر گرفته ایم، که به راحتی می‌توان در دسترس داشته باشند.

 

وی در پایان از همسرش که در طی این سال‌ها او را حمایت کرده و همکارانش که در تهیه نگارش این کتاب همراهش بوده‌اند، تشکر و قدردانی کرد و این کتاب را به مردم رشت تقدیم نمود.

 

گفتنی است کتاب (رشت به روایت ۵ نقشه‌ی تاریخی) نوشته روبرت واهانیان به ویراستاری هادی میرزا نژاد موحد در ۵۰۰ جلد از سوی نشر فرهنگ ایلیا و با حمایت شهرداری رشت به چاپ رسیده است.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار حوزه شهری)

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۴۰۴

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۰ خرداد ۰۴ ، ۲۳:۲۹
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

اگزمای شهری،گریبانگیر ساختمانهای رشت

وقتی نمادهای رومی جایگزین نماهای بومی می‌شود؛

بهره‌گیری از نماهای غیرهمسو با فرهنگ و هویت بومی در ساختمانهای بلند مرتبه شهری، چهره رشت را مخدوش کرده است. بطوریکه بناهایی با معماری‌های رومی و غیر بومی منجر به آشفتگی های بصری و بهم ریختگی در مناطق مختلف رشت شده که هیچ گونه سنخیتی با فرهنگ و سنت این استان ندارد.

به دفعات حین قدم‌زدن در کوچه و خیابان‌های محلات و مناطق مختلف رشت به انواع و اقسام نمای ساختمان‌ها برخورده‌ایم. این شهر از بافت مرکزی تا محلات مرفه و پیرامونی  گرفته با نابسامانی در منظر شهری مواجه است.

 

رشت از لحاظ منطقه‌بندی شهری دارای ۵ منطقه است که با نوسانات شدیدی در سیما و منظر و جداره‌های شهری روبروست. بروز این نوسانات در معماری شهری به ‌نوعی بیانگر عملکرد رها شده مدیریت شهری بوده که آن‌طور باید و شاید به این موضوع اهمیت نداده است و حتی ایجاد کمیسیون تخصصی معماری و شهرسازی در شورای ششم نیز در این خصوص چندان اثرگذار نبوده است.

 

به‌عنوان‌ مثال نما و جداره شهری در محلاتی همچون؛ گلسار، بلوار گیلان، بلوار معلم، بیستون، لاکانی، چله‌خانه، ساغری سازان، سرچشمه، پل عراق، پاسکیاب، عینک، حمیدیان، بیانی، لاکان، قاسمیه، باهنر و…. نمود و نشانه‌ای از این نوسان عمیق و بی‌توجهی محض مدیریت شهری در سیما و منظر شهری را نشان می‌دهد.

 

رشت در موضوع سیما و منظر و جداره‌های شهری با نوسانات شدیدی روبروست.تا جاییکه ایجاد کمیسیون تخصصی معماری و شهرسازی در شورای ششم نیز تا به امروز در این امر آن‌چنان اثرگذار نبوده است

 

قدرت یا عدم آگاهی از اصول طراحی بومی

رواج سازه‌های عجیب‌وغریب و ظهور نماهای تجملی که در معنای امروزی به لاکچری مشهور بوده، فقط مختص رشت نبوده و در سایر کلان‌شهرهای کشور نیز بخشی از آسیب‌های معماری شهری محسوب می‌شود. نابسامانی در منظر شهری که با پیامدهای گسترده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همراه است در ادبیات شهرسازی با عنوان “اگزمای شهری” از آن نام می‌برند.

 

در دهه اخیر، روستاهای دور و نزدیک استان گیلان نیز با این جریان مواجه هستند. اغلب با فرم‌هایی روبرو هستیم که به‌گونه‌ای ارجاع به قرون‌وسطی یا سایر جریانات تجملاتی در تاریخ دارند. گویا استفاده از این نوع معماری نامربوط و بیگانه به‌صورت خودآگاه، باقدرت و شکوه برخی از دوره‌های تاریخی در ارتباط بوده که ناشی از کمبود یا عدم آگاهی از اصول طراحی بومی متناسب با اقلیم منطقه است.

 

طبقاتی شدن بی حد و حصر جامعه

وضعیت نابسامان نماهای شهری در شهر رشت و سایر نقاط استان و حتی کشور، ناشی از عوامل متعددی همچون توسعه نامناسب، شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، عدم هماهنگی و نظارت مستمر نهادهای متولی و نظارتی، سبک‌های متنوع معماری، تبلیغ و مصرف نادرست، تغییر رویکرد زیبایی‌شناختی، طبقاتی شدن بی‌حدوحصر جامعه کنونی و همچنین سایر عوامل دخیل در آن است.

 

 

مصرف متظاهرانه در طبقات مرفه جامعه

«سمانه کوهستانی» دانش‌آموخته مقطع دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی در این باره به‌مرور می‌گوید: جامعه‌شناسان متعددی در برهه‌های زمانی به این مقوله اشاره داشته‌اند. به‌عنوان‌مثال؛ وبلین، جامعه‌شناس و اقتصاددان آمریکایی؛ مفهوم “مصرف متظاهرانه” را مطرح کرده و تحت این مفهوم توضیح می‌دهد: چگونه طبقات بالای جامعه از الگوهای مصرفی خاصی استفاده می‌کنند تا بتوانند موقعیت و برتری خودشان را به نمایش بگذارند.

 

وی می‌افزاید: اگر به ریشه‌های دیگر این موضوع در ابعاد فرهنگی آن بپردازیم بوردیو معتقد بوده: گروه‌های اجتماعی با استفاده از سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی سعی دارند، تمایز و فاصله‌ای را از سایر طبقات جامعه به وجود بیاورند.

 

وی اظهار می‌کند: این موضوع را می‌توان به موضوع معماری و طراحی نماهای شهری بسط دهیم. استفاده از نماهای ساختمانی با سنگ‌های خاص و گران‌قیمت، طرح‌های عجیب‌وغریب و بیگانه و. همه اینها بخشی از سرمایه‌های نمادینی است که طبقات مرفه جامعه برای بازتولید منزلت و قدرت خود سعی دارند از آنها در ساختمان‌های خود استفاده کنند.

سبک زندگی با نوع معماری خاص و ایجاد نماهای لوکس و ناسازگار با اقلیم، محلات شهری و افراد را از هم جدا و گسسته می‌کند، به‌نحوی‌که باعث هر چه بیشتر جدایی طبقات اجتماعی خواهد شد

 

شکاف طبقاتی و تفکیک طبقات جامعه

پژوهشگر جامعه‌شناسی فرهنگی در رابطه ‌با ظهور و رواج معماری و نماهای شهری در رشت به‌مرور اضافه می‌کند: در حال حاضر معماری یا طراحی نمای شهری، به نمادی از قدرت، منزلت یا تمایز اجتماعی تبدیل شده است. در واقع افراد با استفاده از نماهای نامأنوس و ایجاد تفاوت‌های ظاهری در ساختمان‌های خود می‌خواهند به نحوی حس متمایز بودن و قدرت را نشان دهند و خودشان را از سایر طبقات پایین جامعه تفکیک کنند.

 

وی ادامه داد: این موضوع بخصوص در طبقات متوسط روبه‌بالا و طبقات مرفه جامعه بیشتر دیده می‌شود. این جامعه‌شناس فرهنگی گیلان اظهار می‌کند: در چارچوب مصرف متظاهرانه، نمای ساختمان به یک شی نمادین تبدیل شده که در واقع کارکردی فراتر از معماری و زیبایی‌شناختی دارد. استفاده از این نماها به‌وضوح نشان می‌دهد: مالک ساختمان در تلاش است تا قدرت، منزلت و جایگاه خود را از طریق بازنمایی ظاهری در سلسله‌مراتب اجتماعی به نحوی تثبیت کند.

 

در واقع چنین طراحی‌هایی در نمای ساختمان به ابزاری مهم در برجسته‌سازی تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی طبقه ثروتمند و متوسط روبه‌بالا تبدیل شده است. انتخاب و استفاده از این نوع نماها نه‌تنها برای نشان‌دادن ثروت است. بلکه به‌گونه‌ای رایج شدن این نماها در تفکیک طبقات مختلف جامعه به مرفه، متوسط و ضعیف نقش داشته و طبقات جامعه را کاملاً از هم مجزا می‌کند.

 

عدم نگاه تکتونیک به فرهنگ بومی

«سیندخت رضایی»، استاد دانشگاه و دانش‌پژوه دکتری معماری در مورد رواج الگوهای نامأنوس در طراحی نماهای شهری  نیز به ‌مرور می‌گوید: ظهور نمادهای غیربومی در معماری نمای شهری رشت، بازتابی از تمایل جامعه یا صاحبان املاک برای نمایش قدرت، اعتبار و موقعیت اجتماعی بالا است.

 

وی این تمایل را ناشی از ارزش‌های فرهنگی جامعه دانسته که در آن قدرت و شکوه به‌عنوان ویژگی‌های مثبت تلقی می‌شود و مطرح می‌کند: طبقات بالای جامعه از این طریق می‌خواهند جایگاه و موفقیت خود را به نمایش بگذارند. این موضوع گاهی ناشی از کمبود آگاهی در مورد اصول طراحی بومی و نبود نگاه تکتونیک به فرهنگ بومی است.

 

عضو هیئت‌علمی و مدیرگروه معماری و هنر جهاد دانشگاهی گیلان ادامه می‌دهد: وقتی در نماهای شهری چه در مرکز استان چه سایر شهرها با همچین پدیده‌های غیرمتجانس و الگوهای زرد روبرو می‌شویم که خارج از فرهنگ و زیست‌بوم ما است، چیزی که مخاطب تحلیل‌گر را به فکر وامی‌دارد نیاز روان‌شناختی جامعه بوده و طبقه‌ای که در جامعه ما در حال تغییر و تبدیل است و این موضوع آسیب‌شناسی جامعه را می‌طلبد.

 

نقش معماران و طراحان در فراهم سازی الگوهای متناسب بومی

سیندخت رضایی تاکید دارد: باید با فراهم‌سازی الگوهای طراحی شهری متنوع و متناسب بافرهنگ بومی، خوراک معماری غنی در سلیقه و سبد بصری مطالبه‌گران و با فراهم‌سازی حضور معماران مطرح و دعوت از سرمایه‌گذاران و همکاری با معماران استان مدل‌های معماری موفق را در الگوهای شهری فراهم سازند.

وی برگزاری جشنواره‌های رقابتی و مسابقه‌ای شدن در طراحی و معماری ساختمان‌های اداری و حتی بازسازی نماهای اداری و ورود تکنولوژی‌های مدرن در ساخت و بهره‌گیری از سازه‌های نوین در تولید را دلیل این موضوع عنوان و بیان می‌کند: پیگیری مستمر این روندها در اشتهای روان‌شناسی و زیبایی‌شناختی جامعه اثرگذار است.

مالک ساختمان در تلاش است تا قدرت، منزلت و جایگاه خود را از طریق بازنمایی ظاهری در سلسله‌مراتب اجتماعی به نحوی تثبیت کند

نقش و جایگاه شهرداری و نظام مهندسی در رها شدگی سیما و منظر شهری رشت

سیندخت رضایی در مورد نقش شهرداری و سازمان نظام‌مهندسی در این جریان خاطرنشان می‌کند: شهرداری می‌تواند با چندمرحله‌ای کردن صدور پروانه ساختمان، ناظران نظام‌مهندسی را به پروژه‌های ساخت‌وساز ورود دهد.

 

ناظران با گزارش تخلفات خواستار نقشه اجرایی شده که در این مرحله بایستی پروانه جدید اخذ شود و یا اینکه در مرحله پایان کار و سفت‌کاری تقاضای نقشه‌های فاز دوم نما را بدهند. بدین‌طریق به‌صورت قانونی سازمان نظام‌مهندسی می‌تواند در فرایند کنترل با ایجاد ضوابطی که شهرداری و سازمان سیما و منظر در نظر گرفته‌اند، ورود کند.

 

در واقع نقش ورود سازمان نظام‌مهندسی به موضوع با راهکاری که شهرداری ارائه کرده، تبیین می‌شود. ترکیب نهادهای متولی و ایجاد جلسات منظم و ملزم به رسیدگی این مسئله باید در رأس امور سازمان‌های شهرداری و نظام‌مهندسی قرار بگیرد، در غیر این صورت همچنان رهاشدگی در سیما و منظر شهری رشت را خواهیم داشت.

ظهور نمادهای غیربومی در معماری نمای شهری رشت، بازتابی از تمایل جامعه یا صاحبان املاک برای نمایش قدرت، اعتبار و موقعیت اجتماعی بالا است

چه بر سر شهر رشت و نحوه ساخت‌وساز آن آمده است؟!

ظهور و رواج نمادهای غیربومی در معماری و طراحی نمای شهری رشت یک پدیده پیچیده محسوب می‌شود. لازم نیست حتماً معمار یا دانش‌آموخته شهرسازی باشیم تا حجم وسیعِ این مقیاس بزرگ را که به عدم همخوانی میان بناها و بافت شهری منجر شده را تشخیص دهیم. چه بر سر شهر رشت و نحوه ساخت‌وساز آن آمده است؟!

 

کمتر ساختمان نوسازی را می‌توان در این شهر یافت که در یک محله قدیمی احداث شده باشد و کوچک‌ترین ارتباطی با بافت آن منطقه داشته باشد! به‌راستی چرا سازندگان و معماران بدون ذره‌ای تمرکز بر اقلیم و فرهنگ این منطقه، بر خلق زیبایی‌هایی عجیب و بی سرته و مُدرن نانوشته که فقط خود از آن سر در می‌آورند، تأکید دارند؟

امروزه رومانس، گوتیک و باروک، برج رکیب خانه و گنبد بالای سقف، استفاده از نمای کلاسیک، رومی و قرون‌وسطی و همچنین داشتن پنت‌هاوس، روف‌گاردن و باربیکیو و سایر الحاقات در ساخت وسازهای شهری و روستایی در بورس قرار دارد.

 

نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار و پژوهشگر مسایل شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ در ۳۰ دی ۱۴۰۳

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۰۳ ، ۰۰:۵۵
محمد صالح زاده رشتی نژاد

خَلق نقاط بی‌دفاع و بهم ریختگی سیمای رشت

افزایش تخلیه پسماند عمرانی در حاشیه شهر؛

امروزه با رشد روزافزون جمعیت و توسعه حجم ساخت‌وسازهای جهانی، تجمع و رهاسازی نخاله‌های ساختمانی و عمرانی به معضل جدی آلایندگی زیست محیطی تبدیل شده است.

 

در سالهای اخیر میزان تولید نخاله‌های ساختمانی در پی توسعه رشت با تخریب بناهای قدیمی و فرسوده و تسریع ساخت‌ و ساز با افزایش چشمگیری روبرو بوده است. ازاین‌رو حجم روزافزون و ریختن غیراصولی نخاله‌ها و مواد زاید ساختمانی در اراضی بایر یکی از چالش‌های پیش روی مدیریت شهری شده است.

 

آمارهای محیط زیستی کشور نشان می‌دهد: آجر، ملاط ماسه و سیمان و بتن جز مواد اصلی تشکیل‌دهنده نخاله‌های ساختمانیست که با دفع غیراصولی و غیرفنی وارد محیط‌زیست شده و اثرات تخریبی جبران‌ناپذیری را سالانه به زیست‌بوم وارد کرده است.

کافیست همین امروز به حاشیه شهر یا یکی از محلات پیرامونی رشت بروید. حتما منظره‌ای زشت وسیعی از ماسه، سیمان، بتن، شیشه، فلزات آهنی، فلزات غیرآهنی، آجر و کاشی‌ها، مواد قیری، ضایعات گچ و متفرقه که روی‌هم تلنبار شده را مشاهده می‌کنید.

اراضی بایر در حاشیه  رشت، همواره جولانگاه تلنبار نخاله‌ها و مواد زاید ساختمانی بوده که تب سودای نوسازیِ بساز و بفروشان آنها را فراگرفته است. نخاله‌های خانه‌های تخریبی که توسط کامیونهای قدیمی بجا مانده از جنگ جهانی در رشت به طور غیرمجاز در این اراضی تخلیه و دپو می‌شوند.

 

اراضی بایر شرکت سپیدرود در حاشیه شهر رشت، جولانگاه تلنبار نخاله‌ها و مواد زاید ساختمانی شده که تب سودای نوسازیِ بساز و بفروشان آنها را فراگرفته است. این اراضی بلایی به جان شهروندان ساکن این نقاط شده است.

 

شهروندان مناطق پیرامونی درچهار منطقه بندی شهرداری رشت که شامل محلات متمرکز حاشیه‌ای رشت می‌شود، اوضاع خوبی ندارند. با توجه ‌به وجود وسعت زیاد اراضی بدون حصار و بلاتکلیف شرکت سپیدرود در مرز بین مناطق ۴ و ۵ ، اکنون این مناطق به بحرانی برای ساکنین آن بدل شده است.

ابعاد اراضی سپیدرود به‌قدری زیاد است که هزینه دیوارکشی پیرامون این زمین‌ها را به میلیاردها تومان افزایش داده است و بعید به نظر می‌رسد شهرداری رشت چنین هزینه‌ای را متحمل شود.

در عین حال وجود اراضی رها شده که نه واگذار می‌شوند و نه ساخت‌وساز نه تنها اکنون به جولانگاه تخلیه‌ نخاله های غیرمجاز به‌دور از چشم مأمورین شهرداری تبدیل شده بلکه فرصتی را برای آزاد سازی دامهای روستاییان اطراف فراهم کرده است.

این درحالیست که تخلیه غیرمجاز پسماند عمرانی و نخاله‌های ساختمانی موجب آلودگی رودخانه‌ها، محیط‌زیست، تخریب اکولوژیکی و ایجاد سیما و منظر نامناسب شهری و کندی تردد شهروندان و بروز تصادفات می‌شود بطوریکه این اقدام در خلق نقاط بی‌دفاع شهری در محلات حاشیه‌ای رشت بسیار اثرگذار بوده است.

 

تاثیر اراضی رها شده در تخلیه غیرمجاز نخاله های ساختمانی

یکی از ساکنین محله پاره بیجار با اشاره به رها شدگی اراضی شرکت سپیدرود به خبرنگار مرور می‌گوید: سال‌هاست اراضی شرکت سپیدرود رها شده‌اند و بلااستفاده بودن این زمین‌ها، بلایی به جان ما شهروندان ساکن این نقاط شده است. چون این اراضی به محلی برای تخلیه نخاله‌های ساختمانی شهر رشت از سایر مناطق تبدیل شده است.

 

دیگر شهروند رشتی از محدوده پل طالشان نیز در این‌باره به خبرنگار مرور می‌گوید: زمین‌های سپیدرود انتها ندارند. از شهرک حمیدیان تا انتهای جاده جیرده جز اراضی سپیدرود محسوب می‌شود. معلوم است با چنین وسعتی برای این اراضی، شهرداری توان نظارت نخواهد داشت.

 

این شهروند ادامه می‌دهد: تا زمانی که شرکت سپیدرود، اراضی وسیع با چنین طول و عرضی را تعیین و تکلیف نکند، وضعیت ادامه خواهد داشت. هرچقدر هم مأمورین شهرداری برای پاک‌سازی اقدام کنند، باز رویه غیرمجاز تخلیه ادامه خواهد داشت.

 

سطح پایین خدمات رسانی شهرداری در مناطق پیرامونی رشت

یکی از کاسبان مراکز صنعتی محدوده جاده فومن نیز در مورد تخلیه نخاله‌های ساختمانی عنوان می‌کند: بیش از ۳۰ سال است که در این منطقه فعالیت می‌کنم، این مناطق جز محلات پیرامونی رشت بوده و سطح خدمات‌رسانی شهرداری در این محلات بسیار پایین است. در این محدوده اراضی بایر و بلااستفاده بسیار زیاد است و این موجب شده که پس از تخریب برخی از خانه‌های قدیمی در مناطق و محلات هم‌جوار، نخاله‌های ساختمانی را به این زمین‌های بایر منتقل کنند. این امر باعث می‌شود سایر افراد نیز زباله‌های خانگی خود را در این مکان‌ها تخلیه کنند.

 

شهروند دیگری از محله نخودچر نیز بیان می‌کند: گاهی پس از تخریب خانه‌ها تا صدور پروانه ساخت‌ و ساز، نزدیک به یک سال زمین محصور نشده باقی می‌ماند و این موضوع در تشدید تخلیه‌های غیر مجاز تأثیرگذار است.

غلامی شهروند ساکن پیرکلاچای نیز در این باره می‌گوید: به راحتی می‌توانید در کلیه اراضی نسقی اطراف رشت، شاهد تخلیه نخاله‌های ساختمانی دیگر محلات باشید.

دیگر ساکنین محلات احمد گوراب، جاده لاکان، دولت‌آباد، کوی بیانی و… نیز از وضعیت نابسامان تخلیه غیرمجاز نخاله‌های ساختمانی با گله‌مندی از ادامه این موضوع، آن را به سهل‌انگاری مجموعه مدیریت شهری رشت بی‌ارتباط نمی‌دانند.

 

تخلیه غیرمجاز پسماندهای عمرانی و نخاله‌های ساختمانی باعث آلوده‌شدن رودخانه‌ها، محیط‌زیست و به دنبال آن تحت‌تأثیر قرارگرفتن زندگی جانوران و گیاهان و همچنین ایجاد منظر نامناسب شهری و به‌هم‌ریختگی سیمای شهر شده است

 

از آلودگی رودخانه و محیط زیست تا ورود پشه سالک

 یکی از کارشناسان زیست‌محیطی در مورد تأثیر نخاله‌های ساختمانی بر محیط‌زیست به خبرنگار مرور می‌گوید: برخی از افراد، نخاله‌های خود را در مجاورت رودخانه‌ها می‌ریزند و باعث آلوده‌شدن محیط‌زیست و به دنبال آن تحت‌تأثیر قرارگرفتن زیست جانوران و گیاهان می‌شوند. باتوجه‌به معضل رودخانه‌های شهر رشت این مورد تأثیر بسیار منفی در آلودگی رودخانه‌های این شهر داشته و زیست سایر موجودات را نیز مختل خواهد کرد و همچنین ردِ این فاجعه را می‌توان تا دریای کاسپین مشاهده کرد.

 

کارشناس حوزه بهداشت در رابطه ‌با تخلیه نخاله‌های ساختمانی به‌مرور بیان می‌کند: از مهم‌ترین مشکلاتی که نخاله‌های ساختمانی می‌تواند برای شهروندان ایجاد کند، مشکلات بهداشتی است. تخلیه نخاله‌های ساختمانی باعث ایجاد گردوغبار و آلودگی می‌شود که این مسئله می‌تواند منجر به بروز بیماری برای ساکنین منطقه شود. یکی از بیماری‌های شایع که به دلیل وجود گرد و خاک و نخاله‌های ساختمانی شیوع پیدا می‌کند، پشه سالک است.

 

منظر عمومی و چهره شهر رشت را زشت کرده‌اند.

«علی بشر دانش» معاون خدمات شهرداری رشت در این باره به‌مرور پاسخ می‌دهد: در هفته‌های اخیر ریختن غیراصولی نخاله‌های ساختمانی در زمین‌های بایر توسط افراد ناشناس در محدوده محلات حمیدیان، پاره بیجار، معلولین و خیابان ایران و دیگر نقاط رشت باعث نارضایتی ساکنین این محلات شد که در چندین مرحله توسط مأمورین شهرداری مورد پاک‌سازی قرار گرفته است.

 

بشردانش اضافه می‌کند: با توجه به برخی ساخت‌ و سازهای رسمی و غیررسمی، نخاله‌های ساختمانی شبانه به اراضی وسیع و بایر رشت منتقل می‌شوند که منظر عمومی و چهره شهر را زشت کرده‌اند. این موضوع باید توسط صداوسیما و رسانه فرهنگ‌سازی شود.

 

معاون خدمات شهرداری با تاکید به نهادینه شدن فرهنگ تمیزی فضای شهری می‌افزاید: سال گذشته در محدوده‌های مختلف شهر از جمله مناطق پیرامونی که دارای بافت متمرکز و اراضی بایر دانه‌درشت هستند، از سوی سازمان پسماند بنرهایی نصب شد تا شهروندان از ریختن هرگونه پسماند و نخاله‌های ساختمانی در حریم رودخانه و معابر عمومی خودداری کنند. باید در این موضوع باخرد جمعی فرهنگ‌سازی رخ دهد.

 

قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۳ به‌ذمنظور حفظ محیط‌زیست کشور از آثار زیان‌بار پسماندها و مدیریت بهینه آنها تهیه و تدوین شد. طبق ماده ۱۶ این قانون، نگهداری، خریدوفروش، جمع‌آوری، دفن و تخلیه نخاله و پسماندهای ساختمانی باید براساس آیین‌نامه اجرایی و مقررات انجام گیرد.

 

 

جرایم قانونی تخلیه غیرمجاز نخاله های ساختمانی

قانون مدیریت پسماند در سال ۱۳۸۳ به‌ذمنظور حفظ محیط‌زیست کشور از آثار زیان‌بار پسماندها و مدیریت بهینه آنها تهیه و تدوین شد. طبق ماده ۱۶ این قانون، نگهداری، خریدوفروش، جمع‌آوری، دفن و تخلیه نخاله و پسماندهای ساختمانی باید براساس آیین‌نامه اجرایی و مقررات انجام گیرد.

 

در غیر این صورت افراد متخلف با حکم مراجع قضایی به پرداخت جریمه نقدی محکوم خواهند شد. جریمه نقدی تخلفات درمورد پسماندهای عادی برای اولین‌بار ۵۰۰ هزار ریال تا یک‌صد میلیون ریال، و برای پسماندهای دیگر از دو میلیون تا یک‌صد میلیون ریال خواهد بود.

 

در صورت تکرار این تخلفات، هر بار مجازات به دوبرابر میزان قبلی افزایش خواهد یافت. ماده ۲۰ قانون مدیریت پسماند تصریح کرده:درصورتی‌که خودرو ها اقدام به تخلیه پسماند در مکان‌ها غیرمجاز کنند، به مدت یک تا ده هفته توقیف خواهند شد. در تبصره این ماده‌قانونی آمده است: اگر محلی که خودرو اقدام به تخلیه نخاله و پسماند در آن جا کرده، معابر شهری و یا بین‌شهری باشد، متخلف به حداکثر زمان توقیف خودرو محکوم خواهد شد.

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار مسایل شهری) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در 21 آذر 1403

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ دی ۰۳ ، ۲۳:۵۷
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

چالش‌ها و مصائب تولید  در بازارهای منطقه   

 

چالش‌ها و مصائب تولید  در بازارهای منطقه   

محمد صالح زاده- پاشنه آشیل صنایع تبدیلی[فقدان بازار - ناتوانی فروش] کارشناس کشاورزی: قیمت کیوی زیر ۱ دلار بازار جهانی است، در صورتی که قیمت آن در بازار جهانی ۴ دلار است. باغدار می گوید: طی این سالها، بدلایل اقتصادی و افزایش هزینه برداشت از جمله؛ کارگر، حمل و نقل و غیره برایمان مقرون به صرفه نیست، تا در زمان معین محصولات را برداشت کنیم، بخاطر همین بخشی از محصولات به  آشنایان و همسایگان واگذار می شود تا مصرف کنند. بخش قابل توجهی از آن نیز در پای درختان نابود 
می شود.
با توجه به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی استان گیلان و مجاورت با دریای کاسپین، بهره گیری از نزولات جوی فراوان و خاک حاصلخیز باعث شده که این منطقه یکی از قطب های کشاورزی کشور محسوب شود.دکتر سید حسین پیمان: صادرات کشاورزی در کشوری مثل هلند، ۹۰ میلیارد دلار است. اما در استان های گیلان و مازندران که بهشت برین هستند، کشاورزی در درآمد این مناطق فقط ۱۵ درصد نقش دارد.
قاسم جواد زاده: صنایع تبدیلی نداریم، اما در واقع الگوی کشت ایراد داشته که این اتفاق افتاده. در مورد صنایع تبدیلی باید بدانیم، هر محصولی بدرد فرآوری نمی خورد. صنایع تبدیلی، پل ارتباطی میان تولید و بازار است. مهم ترین مشکل در فرایند تولید محصولات کشاورزی، فروش و بازار است، که نقش این صنایع در اینجا بسیار حایز اهمیت است. تسهیلات با نرخ بهره برای صنایع تبدیلی در نظر گرفته شد، اما مستمر و با برنامه نبوده، همین عامل باعث شده که سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در استان با امنیت و اعتماد وارد نشود. 

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار-پژوهشگر) 

منبع: روزنامه سراسری اقتصاد سرآمد 

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۹ شهریور ۰۳ ، ۰۱:۴۵
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

 

گفتگو با دکتر پیروز حناچی

آیا شهر را برای خودروها می‌خواهیم یا برای انسان‌ها؟

تقاطع غیرهمسطح،تسریع خودروها یا تسهیل شهروندان در گفتگو با پیروز حناچی؛

رشت به‌عنوان‌ مرکزگیلان، پرجمعیت‌ترین شهرشمال کشور و پرجمعیت ترین سکونتگاه سواحل جنوبی کاسپین روزانه شاهد تردد زیادی از سراسر استان بوده، جمعیت ثابت این شهر بیش از ۷۰۰ هزار نفر و جمعیت شناور ثابت روزانه اش به بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد. با توجه به کارکرد گردشگرپذیری استان گیلان در ماه های گردشگری و تعطیلات مناسبتی، این جمعیت در رشت به بیش از ۲ میلیون نفر نیز خواهد رسید.

وضعیت حمل و نقل عمومی شهر رشت روایت‌گر مسیر توسعه ای چشمگیری نبوده و این شهر‌ همچنان در نبود سیستم بی آر. تی، مترو، مونوریل، تراموا با اتوبوس هایی فرسوده به کار خود ادامه می‌دهد. هرچند گهگاه سیستم اتوبوسرانی دست به بازسازی و نوسازی ناوگان عمومی حمل و نقل زده و در دوره هایی اتوبوس هایی تازه نفس خریداری شد، اما همچنان وضعیت مُبهم توسعه حمل و نقل عمومی در این شهر با عدم برنامه ریزی و مدیریتی صحیح به استفاده بیش از حد وسایل نقلیه شخصی و توسعه مسیرهای سواره منجر شده است.

از همین رو، در یکی از روزهای گرم تابستان با موضوع “حمل و نقل عمومی و معضل ترافیک شهرها ” با پیروز حناچی (شهردار اسبق تهران) به گفتگو پرداختیم.

 

مدیریت شهری برای روان سازی ترافیک در این شهر که یکی از معضلات جدی رشت در طی دهه ها محسوب می‌شود، تصمیم گرفته به صورت همزمان ۸ پل بتنی(روگذر-زیرگذر) خودرویی احداث کند. از اینرو فرایند احداث ۵ روگذر نیز آغاز شده و تا به امروز پروژه ها از پیشرفت فیزیکی ۵۰ درصدی برخوردارند. با توجه به اینکه شهرسازی پیشروی جهان احداث این تقاطع ها را رد کرده، بنظرتان آیا احداث اینگونه پل های بتنی در نبود رینگ دور شهری و توسعه معابر در روان سازی ترافیک موثر واقع می‌شوند؟   

بهتر است برای پاسخ به این پرسش، در ابتدا سوالی مطرح کنم؛ آیا این تقاطع های غیرهمسطح و همسطح (زیرگذر و روگذرها) در طرح جامع رشت دیده شده بودند؟ تجربه بنده می‌گوید این پل های بتنی در طرح جامع شهرها دیده نشده است. اغلب اجرای این گونه پروژه ها در سطوح شهرها، تصمیماتی هستند که به صورت موردی توسط مدیران اتخاذ می‌شوند و معلوم هم نخواهد بود که به آن شکلی که در نظر داشته و پیش فرضشان بوده، این پروژه ها به نتیجه برسند. چرا؟ چون عوامل مختلفی در این موضوع موثر خواهد بود.

ما یک تئوری در شهر داریم که منشا آن پروفسور رابرت سرورو از دانشگاه برکلی بود. این نظریه مطرح می‌کند که مسیر سواره بیشتر، یعنی تقاضای سفر بیشتر. این یعنی هرچقدر ما در شهرها مسیر سواره را افزایش دهیم، در حقیقت داریم به تقاضای سفر بیشتر دامن می‌زنیم. بنابراین وقتی مدام مسیر سواره ایجاد می‌کنیم، به تقاضای سفر با خودرو دامن می‌زنیم، نتیجه این امر می‌شود: ترافیک و آلودگی در کلانشهرها و شهرهای ما.

 

 

با توجه به منسوخ شدن اجرای چنین پروژه هایی در جهت رفع گره های ترافیکی و هزینه بالای احداث این پل ها بهتر نیست مدیریت شهری برای هوشمند سازی معابر شهری و ترافیک در شهر رشت چاره ای بیاندیشد؟

کشور ما از لحاظ فرهنگی بسیار غنی است. معمولا خیلی از راه حل های مسایل روزمره ما در ادبیات، شعر و فرهنگ ما به شکل توصیه و یا ضرب المثل وجود دارد. به این شعر مولانا توجه کنید: آب کم جوی و تشنگی آور بدست، تا بجوشد آبت از از بالا و پست. معنای شعر اینست که بایستی به گونه ای دیگر نسبت به این موضوع ها نگاه کنیم و بجای اینکه به دنبال آب بگردیم باید منابع را مدیریت کنیم تا به مصرف آب زیادی نیاز نداشته باشیم.

 

ببینید در شهرهای هوشمند دنیا دیگر مسیرهای جدید برای سواره ایجاد نمی‌کنند. حتی پا را فراتر نیز نهاده اند، و در مراکز شهری- تاریخی حتی مجوز احداث پارکینگ را هم صادر نمی‌کنند چه برسد به ساخت پارکینگ، البته به ازای آن حمل ونقل عمومی را گسترش داده وکیفیت آنرا ارتقا می‌دهند.

همین موضوع را نمی‌توان در شهرهای کشور ما مطرح کرد. می‌دانید چرا؟ چون اساسا برنامه ریزی‌های ما عمدتا مبتنی بر توسعه مسیرهای سواره است. معمولا احداث زیرگذرها، روگذرها، پل های هوایی و از این دست پروژه ها دارای مطالعات عمیق کارشناسی و تخصصی نیستند. این موارد در نظام مدیریت شهری کشور ما همچون فیل هوا کردن می‌ماند و به هرحال هر مدیری باید در دوره خود فیلی را هوا کند.

 

 

اگر مخاطب ما در شهرها، وسیله نقلیه موتوری است، بنابراین باید مسیرهای سواره را در شهرها توسعه دهیم. اما اگر مخاطب ما در شهرها، انسان هایی هستند که به صورت شبانه روز در شهر زیست میکنند، بایستی کیفیت زندگی شان برای ما مهم باشد.

 

در طی دهه ۹۰ چند پل بتنی روگذر در رشت احداث و به بهره برداری رسید. اما علنا احداث این پل ها در راستای رفع گره های ترافیکی شهر موثر واقع نشده و با توجه به مشاهدات میدانی میتوان گفت: احداث اینگونه پل ها گره های ترافیکی را به چند صد متر جلوتر منتقل کرده است. اما همچنان مدیریت شهری در رشت به اجرای راه حل های سخت افزاری بیش از راه حل های نرم افزاری در رفع گره ترافیکی توافق دارد. با توجه به خصوصیات اجرایی شما در دوره شهرداری تهران و توافق بر سر حمل و نقل عمومی و پاک چرا همچنان برخی از شهرداران به پروژه های عمرانی میان مدت از جمله احداث روگذر توجه بیشتری دارند؟

راه حل ما در کلانشهرها و شهرهای نزدیک به ۱ میلیون نفر جمعیت، توسعه حمل و نقل عمومی است. حتی برای شهرهای توریستی همچون سایر نقاط دنیا باید حمل و نقل عمومی را گسترش دهیم. مگر توریست ها در سایر نقاط دنیا با وسیله نقلیه شخصی سفر می‌کنند؟ در شهرهای بزرگ توریستی جهان همچون؛ پاریس، لندن، آمستردام، ونیز … هیچ گردشگری با ماشین شخصی سفر نمی‌کند. در کشور ما با توجه به هزینه پایین سفر با وسایل نقلیه شخصی، آنهم بخاطر سوخت ارزان باعث شده تا مردم ما به وسایل نقلیه شخصی وابسته باشند.

 

در گام نخست باید بدانیم که مخاطب ما در شهر کیست؟ آیا ماشین ها مخاطب ما هستند یا مردم شهر؟ بدین صورت ما با دو مبانی نظری کاملا متفاوت روبرو هستیم. اگر مخاطب ما در شهرها، وسیله نقلیه موتوری است، بنابراین باید مسیرهای سواره را در شهرها توسعه دهیم. اما اگر مخاطب ما در شهرها، انسان هایی هستند که به صورت شبانه روز در شهر زیست می‌کنند، بایستی کیفیت زندگی شان برای ما مهم باشد.

با توجه به این نظریه و در نظر گرفتن افزایش کیفیت زندگی مردم، باید روال پروژه های اجرایی در شهرها تغییر کنند. بعنوان مثال؛ در بحث حمل و نقل بایستی توسعه حمل و نقل عمومی را گسترش و در پروژه های عمرانی توسعه حوزه های قلمروی عمومی را توسعه دهیم. ببینید: این یک نگاه و یک نگرش کلی است. اگر مدیریت شهری با این نگرش حرکت کند، بایستی همه پروژه های شهری و زیرمجموعه های آنها حتی در کوچکترین مقیاس اجرایی در این نگرش نیز از جنس خودش باشد.

 

مصاحبه کننده و نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار حوزه مسایل شهری، دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی) 

منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

انتشار در تاریخ در ۲۷ مرداد ۱۴۰۳

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۵ شهریور ۰۳ ، ۰۲:۱۹
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

مدیریت شهری در مورد صرفه های هزینه-فایده در مدیریت پسماند نه تنها تحلیل درستی ندارد، بلکه با عدم عقلانیت ابزاری به معیارهایی همچون؛کارایی و اثربخشی بی‌تفاوت است. بهرحال اگر در ادوار مختلف بودجه های کلان دولتی تامین شد، با کاستی‌های بوقوع پیوسته و خطاهای مدیریتی به اتلاف منابع منجر شده است. نتیجه خروجی اینگونه مدیریت نامحسوس با منافع عمومی شهر و شهروندان سنخیت نخواهد داشت. بنابراین می‌توان گفت: مدیریت پسماند در استان گیلان و کلانشهر رشت کمیتش لَنگ است.

مدیریت پسماندکلانشهر رشت بعنوان مرکز گیلان، چیزی تحت عنوان”ایستگاه انتقال” ندارد! شاید در وهله اول، این پرسش مطرح شود؛ این ایستگاه به چه درد می‌خورد و بود و نبود آن در فرایند مدیریت پسماند چه تاثیری خواهد داشت؟ پیش از پاسخ به این پرسش ها باید به میزان تولید روزانه زباله اشاره کرد و گفت: در کشور ما تولید زباله از میزان میانگین جهانی آن بسیار بیشتر است. این مقدار در شرایطی رقم خورده که آمار تولید زباله با تهیه استراتژی مناسب در کشورهای توسعه یافته به حداقل ممکن رسیده است. بنابراین پُر بیراه نیست؛ مدیریت ناصحیح پسماند را به ساز و کاری نامشخص و غیراصولی پیوند زد. در این میان استان گیلان با جغرافیایی ممتاز، در وضعیت بحرانی به نسبت سایر مناطق کشور قرار دارد. مسیر ناهموار پسماند در استان با فقدان برنامه‌ریزی مناسب و خطاهای پی درپی مدیریتی به بیراهه کشیده شده است. 

 

مدیریت شهری در مورد صرفه های هزینه-فایده در مدیریت پسماند نه تنها تحلیل درستی ندارد، بلکه با عدم عقلانیت ابزاری به معیارهایی همچون؛ کارایی و اثربخشی بی تفاوت است. بهرحال اگر در ادوار مختلف بودجه های کلان دولتی تامین شد، با کاستی های بوقوع پیوسته و خطاهای مدیریتی به اتلاف منابع منجر شده است. 

 

 

نویسنده: محمد صالح زاده (دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی دانشگاه گیلان) 

منبع: بخشی از گزارش منتشر شده در پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۲ تیر ۰۳ ، ۱۶:۵۵
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

کمیسیون ماده ۱۰۰؛

بزرگترین گلوگاه فساد در شهرها؛

 

به تازگی دومین عضو شورای ششم شهر رشت توسط پلیس امنیت اقتصادی استان گیلان بازداشت شد. این در شرایطی است که پیش از این نیز یک عضو دیگر از این شورا در اواخر سال ۱۴۰۱، با اتهام دریافت رشوه دستگیر و در نهایت با سلب عضویت اجباری از شورا به کار خود خاتمه داد. برخی از شهروندان باور دارند؛ کماکان این روند جایگزینی اعضای اصلی با علی البدل به دلیل تخلفات در شورای ششم ادامه دار خواهد بود.

با توجه به عضویت این دو عضو بازداشتیِ متخلف در شعبه‌های کمیسیون ماده ۱۰۰، ادعاهایی وجود دارد؛ مبنی بر این که این اعضا با اخذ رشوه در رای‌های این کمیسیون اثر گذار و این موضوع در علت بازداشت این افراد توسط نهادهای ذی ربط بی تاثیر نبوده است. در این ماجرا برخی به میلیون‌ها وجه نقدی ملی اشاره و برخی به دریافت ارز و سکه این داستان را منتهی می‌کنند.

«رضا عاشری» عضو شورای ششم شهر رشت به فاصله چند روز از بازداشت دومین همکار شورایی خود با اظهار نظری در فضای مجازی عنوان کرده بود: «ما نه دُزدیم و نه رشوه خور، آنقدر وقیحانه به ما پیشنهاد پول، سکه، دلار و درصد ندهید. هنوز چند روز از دستگیری همکارم در پرونده ماده ۱۰۰ نمی‌گذرد که سر این پرونده‌ها و زَد و بند به من پیشنهاد می‌دهید.»

با توجه به اظهارات اخیر این عضو شورای شهر رشت باید به این نکته اشاره داشت: این موارد هیچ تناسبی در راستای منافع شهر و حقوق شهروندی ندارد، بلکه باید با افراد خاطی طبق قانون مستقیم برخورد شود.

گستره نفوذ مافیای خلاف ساز در انتخابات شوراهای گذشته دیده شد و با توجه به عضویت اعضای شورای شهر در کمیسیون ماده ۱۰۰ باعث شده تا برخی از سازندگان غیررسمی از آنها در انتخابات شوراها حمایت و در فرایند کسب آرا برای اعضای شورا تاثیر گذار باشند

در همین رابطه یک عضو شورای شهر در ادوار گذشته از وجود یک مافیای خلاف ساز در رشت که در شهرداری نفوذ دارد، اطلاع داده بود. این مافیای خلافساز بر زمین‌های نسق اطراف رشت نیز دست درازی کرده و بدون در نظرگرفتن ضوابط به ساخت و ساز پرداخته‌اند. این نوع ساخت و سازهای بدون ضابطه با جان مردم بازی می‌کند و فقط کافیست با زلزله‌ای چند ریشتری باعث ویرانی شهر و شهروندان شوند

این عضو شورا عنوان کرده بود: این مافیا برای مدیران شهرداری خط و نشان می‌کشند. بنابراین اگر ردِ کلاف سردرگُم این تخلفات ساختمانی را بگیریم، بی تردید در انتهای آن به وجود مافیایی خلافساز در رشت خواهیم رسید. در همین رابطه یک منبع آگاه به خبرنگار مرور می‌گوید: گستره نفوذ این مافیا در انتخابات شوراهای گذشته نیز دیده شد و با توجه به عضویت اعضای شورای شهر در کمیسیون ماده ۱۰۰ باعث شده تا برخی از سازندگان غیررسمی از آنها در انتخابات شوراها حمایت و در فرایند کسب آرا برای اعضای شورا تاثیر گذار باشند. این در حالیست که در انتخابات گذشته نیز لیست ۱۱ نفره‌ای روی نمای برخی از ساختمان‌های نیمه کاره شهر دیده می‌شد که مورد حمایت و تأیید این سازندگان غیررسمی بوده است.

ناهمگونی در آرای کمیسیون ماده ۱۰۰

«رضا عاشری در گفتگو با مرور بیان می‌کند: قبل از سال جدید فردی شاکی به دفترم آمد و گفت: «من ۴ طبقه و همسایه ۶ طبقه ساخته است. همسایه این فرد شاکی واحدهای تجاری در همکف تعبیه کرده و ۱۲ عدد کسری پارکینگ هم دارد. این مقدار کسری پارکینگ در شرایط فعلی و همچنین با عرض کم معبر در آن موقعیت مکانی فاجعه بار است. این مورد در کمیسیون بایستی واحدهای تجاری اش و طبقه ۶ آن رأی تخریب می‌گرفت و در نهایت طبقه ۵ را بخاطر متراژ زمین رأی جریمه صادر می‌کردند. باور می‌کنید: با ۲ طبقه مازاد و واحدهای تجاری در همکف و همچنین ۱۲ عدد کسری پارکینگ در بدوی کمیسیون ماده ۱۰۰ رأی جریمه گرفته است.»

من قبل از صدور این رأی به شاکی پرونده گفته بودم، که رأی تخریب خواهد خورد. شاکی مجدد پس از صدور رأی کمیسیون آمد و گفت:« شما گفتی رأی تخریب خواهد خورد پس چرا این رأی صادر شد؟ مانده بودم چه پاسخ بدهم، خطاب به وی گفتم: همچین جنایتی نباید جریمه می‌خورد».

این عضو شورای شهر اضافه می‌کند: خیابان معلم را در نظر بگیرید، در بَر اصلی این خیابان طی چند سال اخیر ساختمان‌های قدیمی ریخته شده و کاربری‌های تجاری تعبیه شد. در پروانه ساختمانی زیرزمین لحاظ کرده و سپس زیرزمین را حذف و پول کسری پارکینگ را پرداخت می‌کنند. در تمام این موارد وقتی در شعبه یک کمیسیون ماده ۱۰۰ حضور داشتم برای عدم پارکینگ این کاربری‌های تجاری حکم تخریب می‌دادیم. پس از آن پرونده‌ها در تجدید نظر رأی می‌گرفتند. امروزه ماشین‌های پارک شده در دو طرف خیابان دوبل و سوبل پارک کرده‌اند و خیابان معلم به طرف سعدی در برخی از ساعات شبانه روز قفل شده است. از سمت باغ الله وردی به سمت میدان مادر، همه واحدهای تجاری بخاطر نداشتن پارکینگ به معضل ترافیکی این شهر بدل شده‌اند.

عاشری ادامه می‌دهد: فرد دیگری با یک رأی کمیسیون آمد و گفت: ضریب این در بدوی چیست؟ اتفاقا در گلسار بود گفتم؛ حداکثر باید ضریب ۳ بگیرد. این فرد گفت؛ در تجدید نظر کمیسیون ضریب نیم خورده است. من از این رأی اطلاع داشتم و به همکار شورایی گفته بودم که در گلسار چه ضریبی می‌دهید؟

کمیسیون ماده ۱۰۰؛ بزرگترین گلوگاه فساد در شهرها

کمیسیون ماده ۱۰۰ بر اساس ماده یکصد قانون شهرداری‌ها تشکیل شده است. ماده ۱۰۰ قانون شهرداری(الحاقی، ۲۷/۱۱/۱۳۴۵)؛ مالکین اراضی و املاک واقع در محدوده شهر یا حریم آن باید قبل از هر اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع ساختمان از شهرداری پروانه اخذ کند.

شهرداری نیز می‌تواند از عملیات ساختمانی ساختمانهای بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه بوسیله مامورین خود اعم از آنکه ساختمان در زمین محصور یا غیرمحصور واقع باشد، جلوگیری کند. این ماده دارای ۱۱ تبصره از قبیل؛ توضیحاتی در مورد جریمه‌های مربوط به کاربری مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری. احداث بنای بدون پروانه و همچنین عدم احداث پارکینگ، تجاوز به معابر شهر و مهندسین ناظر متخلف و … است. این کمیسیون با کارکردی شبیه دادگاه، وظیفه رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز در محدوده و حریم شهرها را برعهده دارد.

ابزار دست این کمیسیون جریمه و دستور تخریب یا به اصلاح «قلع و قمع» است تا بتوانند جلوی ساخت‌وسازهای غیرقانونی را بگیرند. ترکیب کمیسیون مرکب از نماینده وزارت کشور، یکی از قضات دادگستری و یکی از اعضای شورای شهر است. در بودجه سالانه شهرداری ردیفی تحت عنوان «جریمه‌های کمیسیون ماده ۱۰۰» وجود دارد. به عنوان مثال: در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ شهرداری پایتخت کشور، بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان روی درآمدهای جریمه‌های این کمیسیون حساب باز کرد.

معمولا نیز عملکرد این ردیف بودجه در بیشتر اوقات بیش از رقم پیش بینی شده است. با این تفاسیر روشن است که تخلف ساختمانی نه فقط برای بساز و بفروش‌ها و مالکان بلکه برای شهرداری‌ها هم منفعت دارد. با توجه به اعضای این کمیسیون، در واقع روی کاغذ شهرداری نقش مهمی در این کمیسیون ندارد. اما در عمل شهرداری از روش‌هایی مثل کنترل ورودی و خروجی پرونده‌ها، ‌ارائه نظرهای مشورتی و ارائه گزارش‌های فنی و… این کمیسیون را ابزاری در دست خود برای درآمد زایی در آورده است.

ناکارآمدی و وجود فساد در این کمیسیون به حدی رسیده که مقام‌های عالی رتبه کشوری نیز به ساز و کار این کمیسیون انتقادات تندی داشته و حتی در برهه‌ای از زمان به حذف این کمیسیون واکنش مثبت نشان داده‌اند. مقام‌های قضایی از حضور شبکه فساد در این کمیسیون اطلاع داده و برخی از نمایندگان مجلس صراحتا این کمیسیون را عامل تشدید فساد خطاب کرده‌اند. سند راهبردی مبارزه با فساد در شهرداری تهران این کمیسیون را جز بزرگترین گلوگاه فساد در شهرداری معرفی کرده است.

 

نادیده گرفتن نیازهای شهر در قانون

«قاسم بزرگ زاده» وکیل حقوقی در گفتگو با مرور در رابطه با کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری‌ها می‌گوید: در ایران قانون شهرداری‌ها در دهه ۴۰ خورشیدی برگرفته از قانون کشورهای اروپایی از جمله فرانسه است. این در صورتی است که یک دهه پس از تصویب و اجرای این قانون در کشور ما، کشورهای اروپایی دیگر از این قانون استفاده نکرده و تغییرات وسیعی در قوانین خود اعمال کردند. به عنوان مثال؛ تخلفات ساختمانی در فرانسه کنونی جرم انگاری شده و در حد جرایم جنایی شناخته می‌شود. این یعنی فردی که تخلف ساختمانی انجام داده و حقوق دیگران را بخاطر منافع خودش نادیده گرفته در رسانه‌ها عکس وی چاپ و از حقوق اجتماعی محروم خواهد شد. این کارشناس حقوقی می‌افزاید: باید به این کمیسیون نگاه بنیادی داشت. نیاز است نگرش قانون نگاری در مدیریت شهری، شهرسازی و بهداشت بصری شهر تغییر کند. نمی‌توان کماکان آن قانون قدیمی که امروزه هیچ سنخیتی با نیازهای شهر و شهروندی ندارد را اجرا کنیم. اخیرا مجلس تصمیم به اصلاح ماده ۱۰۰ دارد، البته چندین بار هم اصلاح شد و در واقع باید گفت: اصلاح اخیر خیلی فساد برانگیز‌تر است.

 

خیلی از قضات حاضر در کمیسیون ماده ۱۰۰ روستا وندانی هستند که هنوز تبدیل به شهروند نشده و در مرجعی نیستند که ضروریات شهری و شهرسازی را تشخیص دهند.

 

افرادی که به مجلس راه می‌یابند، حوزه نفوذ اجتماعی شان از شهرداری آمده و اینها مواردیست که نیازمند کَند و کاو فلسفی، حقوقی و جامعه شناختی دارد.

بزرگ زاده ادامه می‌دهد: کمیسیون ماده ۱۰۰ یک مرجع شبه قضایی و غیرتدافعی که باید به تخلفات رسیدگی کند. در این کمیسیون سه نفر حضور دارند؛ یک عضو شورای شهر که با مردم ارتباط نزدیکتری دارد، عضو دیگر از دستگاه قضا که برج عاج نشین است و قرار نیست به کسی پاسخی بدهد. دبیر قضایی این کمیسیون اصولا خودش را برتر از دیگر اعضا می‌داند و فکر می‌کند حرف ایشان فصل الخطاب است.

خیلی از قضات حاضر در این کمیسیون روستا وندانی هستند که هنوز تبدیل به شهروند نشده و در مرجعی نیستند که ضروریات شهری و شهرسازی را تشخیص دهند. اول از همه باید بدانیم این کمیسیون بسیار تخصصی و نیازمند دانش تخصصی است. نگاه دیوان عدالت اداری نیز به آرای این کمیسیون موسمی است.

 

ریشه این فساد اصلا در کمیسیون ماده ۱۰۰ نیست، بلکه عامل این فساد در کمیسیون ماده ۵ است. کمیسیون ماده ۵ با طرح‌های تفصیلی که در واقع مضحک، بی سر و ته و به هیچ عنوان با منطق سیاست کلان کشور مطابقت ندارد.

 

بزرگ زاده در مورد فساد در این کمیسیون بیان می‌کند: اگر بخواهیم واقعا دلیل این فساد را بدانیم؟ حداقل ۵۰ درصد از فسادی که در این حوزه رخ می‌دهد، مربوط به ضعف‌های قانونی، کمبود و فقدان و عدم جدیت در قانون و ناهمزمانی قانونی است. قانون نیازهای واقعی شهر را نمیبیند. مابقی ۵۰ درصد نیز برمی‌گردد؛ به روان شناسی اجتماعی جامعه ما. اصولا بخش ویژه‌ای از مردم ما قهرمان شان بابک زنجانی است. اگر دست مان برسد هر خطایی را انجام خواهیم داد. در جامعه ما رویایی شکل گرفته که باید یک شبه به قله برسیم. در مورد اینکه چرا شهرداری‌ها نگاه درآمدی به این کمیسیون دارند باید گفت: اصلاح این وضع، نیازمند یک انقلاب قانونی و حقوقی است که بایستی دولت آنرا بپذیرد.

عامل فساد در کمیسیون ماده ۱۰۰ انسداد کمیسیون ماده ۵ است.

«محمد رضا حق پناه» نایب رییس سابق کانون سازندگان مسکن و ساختمان کشور معتقد است: هر جا گلوگاه ساخته شود، زمینه‌های فساد ایجاد خواهد شد. بنظر من ریشه این فساد اصلا در کمیسیون ماده ۱۰۰ نیست، بلکه عامل این فساد در کمیسیون ماده ۵ است. کمیسیون ماده ۵ با طرح‌های تفصیلی که در واقع از نظر من مضحک، بی سر و ته و به هیچ عنوان با منطق سیاست کلان کشور مطابقت ندارد، عامل این فساد می‌شود.

رییس سابق هیأت رییسه‌ی گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان گیلان می‌افزاید: ایران از معدود کشورهای دنیاست که سهم زمین از قیمت تمام شده ساختمان در برخی از محلات به ۶۰ درصد نیز می‌رسد. وقتی سفته بازی زمین تا این حد رسیده باشد، بهرحال هر سازنده‌ای مجبور به تخلف ساختمانی می‌شود.

شهرداری‌ها در این سیاست تورمی چه نقشی در موضوع سفته بازی زمین دارند؟ بارها مطرح کردم، اما متأسفانه کمیسیون ماده ۵ این داستان را نمی‌بیند. حدس من اینست؛ سفته بازی زمین و املاک در طرح‌های تفصیلی نفوذ دارند.

حق پناه تاکید می‌کند: عامل فساد در کمیسیون ماده ۱۰۰ انسداد کمیسیون ماده ۵ است. پیشنهاد من به کمیسیون ماده ۵ این بود که تمامی تخلف‌ها را به رسمیت بشناسد اما به شرط و شروط. فرضا سازنده‌ای بجای اینکه از پشت زمین ۴۰ درصد برای حیاط در نظر بگیرد که در بیشتر مواقع با عدم در نظرگرفتن این مقدار باعث تخلف می‌شود. می‌توان این موضوع را با ضابطه پروانه داد اما به شرط اینکه سازنده جفت گاردن عمومی بسازد و مشاع برای کل واحدها محسوب و حیاط را به بالا منتقل کرده تا افراد آپاراتمان به نور آفتاب و فضایی که بتوانند با هم در ارتباط باشند دسترسی داشته باشند.

حتی میتوان استانداردهای دیگر هم گنجاند. می‌توان با مجوز و ضابطه از میزان فساد در کمیسیون ماده ۱۰۰ و دریافت رشوه جلوگیری کرد. باید در نظر گرفت سرمایه گذاران نمی‌خواهند ضرر متحمل شوند. در غیر این صورت تخلف ساختمانی انجام خواهد شد و این تخلفات بدون هیچ پیش بینی از سوی شهرداری، حتی در کاهش عوارض محلات و شهر توفیقی ندارد. تخلفات ساختمانی به جریمه نقدی تبدیل شده و این پول‌ها هم بدون برنامه در بودجه جاری شهرداری صرف خواهد شد.

عدم برخورد قاطع از سوی شهرداری‌ها و آلوده بودن ماموران شهرداری به فساد

«سید علی آقازاده» شهردار و استاندار اسبق کرج و مرکزی در گفتگو با مرور بیان می‌کند: بنای کمیسیون ماده ۱۰۰ را در قانون بد گذاشتیم، فسادهای صورت گرفته در این کمیسیون به این علت است. امروزه کمیسیون ماده ۱۰۰ بخش عمده‌ای از درآمدهای شهرداری‌ها را برعهده دارد و ارقام بسیار عمده‌ای از همین مبالغ مالی در این کمیسیون رد و بدل می‌شود.

از آنجا که اختیارات نسبتا خوبی به کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ در ارتباط با تعیین ضرایب جرایم داده شده می‌تواند زمینه فساد را فراهم کند. پیشنهاد من اینست؛ بایستی تمام منافذی که باعث ایجاد فساد یا اختیار ویژه به اعضای کمیسیون ماده ۱۰۰ را میدهد، بسته شود. و این موضوع نیازمند اصلاح قانون است. بایستی اختیارات اعضای کمیسیون بسیار محدود شود. بعنوان مثال؛ ما در شهرها طرح جامع و تفصیلی داریم، اگر سازنده‌ای برخلاف این طرح‌ها در مناطق مختلف شهر بسازد باید جلوگیری کرد. مامورین شهرداری در این رابطه نباید قصوری انجام دهند و با تخلفات صورت گرفته به شدت برخورد کنند. متأسفانه در این رابطه برخورد قاطع از سوی شهرداری‌ها انجام نمی‌شود و مامورین شهرداری نیز آلوده به فساد هستند.

ورود سومین عضو علی البدل به شورای ششم

تا پیش از این در ادوار شورای شهر رشت اغلب استعفاهای زودهنگام که هرکدام بدلایلی از قبیل؛ شرکت در انتخابات مجلس و… باعث می‌شد پای علی البدل‌ها به صحن شورا باز شود، اما شورای ششم شهر رشت یک گام از سایر ادوار پا را فراتر نهاده و تا به امروز این دومین عضو از این شورا است که بدلایل تخلفات مالی بازداشت و سلب عضویت شده‌اند.

 

نویسنده: محمد صالح زاده(روزنامه نگار حوزه شهری) 

منبع : پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان 

http://mroor.org/fxs

 

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ ارديبهشت ۰۳ ، ۱۹:۴۳
محمد صالح زاده رشتی نژاد

 

 

روزنامه گیلان امروز 

شنبه 18 فروردین 1403 / 6 آوریل 2024 / سال بیست و هفتم / شماره 6479 

از رشت پر فروغ تا بُن بست های شهرسازی

یادگارهای رشت، بازآُفرینی و الگوهای شهرسازی در گفتگو با ترانه یلدا

https://gilan-today.com/33745

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۱ فروردين ۰۳ ، ۰۳:۵۹
محمد صالح زاده رشتی نژاد