ناکارآمدی؛ حلقه مفقوده روز رشت
روی دیگر برنامه های تجملاتی روز رشت؛
رشت در این روزها بسیار شلوغ و پر ترافیک است. نه از آن لحاظ که خیابان‌های این شهر قفل در ترافیک بوده چراکه این درد کهنه همچنان به قوت خود باقی است. شلوغی این روزهای رشت به دلیل برپایی جشن روز و هفته رشت خودنمایی می‌کند.
در واقع مدیریت شهری رشت برای سرپوش گذاشتن بر تمام نقص‌های موجود خود در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شهری سعی دارد با ریخت و پاش‌های این چنینی مخاطب عمومی را جذب کند.
اما به راستی شهر رشت تنها یک روز یا یک هفته در سال برایش کافی است! آیا می‌توان تنها با این مناسبت فریب تصاویر روتوش شده از رشت را خورد؟! و معضلات اساسی بزرگ و کوچک این شهر را نادیده گرفت؟
حداقل با خودمان صادق باشیم و زود فریب نخوریم. رشت در این روزها تشنه توسعه است در عین حال از مسیر توسعه بسیار فاصله دارد.
ما رشتوندان به طور مداوم با تصاویر و ویدئوهای رنگی و روتوش شده از این شهر مواجه ایم و همگی به رشت جان می‌بالیم؛ اما این تمام ماجرا نیست.
رشت؛ در آن روی سکه‌اش زباله‌های دپو شده سراوان ،خطاهای پی‌درپی مدیریتی در حوزه پسماند، آلوده‌ترین رودخانه خاورمیانه، درد کهنه ترافیک، نابودی اقتصاد محلی، حتی در کوچک‌ترین مقیاس وضعیت فاجعه‌بار آسفالت شهر و هزاران مشکل ریز و درشت را در زیبایی نهفته خود پنهان کرده است.
رشت؛ در آن روی سکه‌اش با زباله‌های دپو شده در سراوان، آلوده‌ترین رودخانه خاورمیانه، درد کهنه ترافیک، نابودی اقتصاد محلی، حتی در کوچک‌ترین مقیاس وضعیت فاجعه‌بار آسفالت شهر و هزاران مشکل ریز و درشت را در زیبایی نهفته خود پنهان کرده است
به‌سادگی نمی‌توان از این موارد گذشت و فقط این روز را ارج نهیم تا وقتی که سیستم مدیریت شهری ناکارآمد در هر دوره با تصمیمات اشتباه و نادرست، خود منشأ بروز انواع و اقسام معضلات در این شهر بوده‌اند. چگونه می‌توان فقط با یک روز مناسبتی تحت عنوان “روز رشت” این شهر را پاس بداریم! حداقل بیاییم با خودمان صادق باشیم و فریب نخوریم.
دستاورد و آوردگاه روز رشت چه بود؟!
چند سالی میشود که ۶ الی ۱۲ دی‌ماه، توسط مدیریت شهری به‌پاس گرامیداشت هفته و روز رشت برنامه‌های مختلفی در سطح شهر اجرا و هزینه‌های مختلفی را صرف برنامه‌های تکراری می‌کنند.
برنامه‌هایی از قبیل؛ جشنواره‌های خوراک، گردهمایی‌های علمی و توسعه‌ای، فرهنگی و هنری و گردشگری با حضور چهره‌های مطرح در حوزه فرهنگ و هنر، ورزش و سایر. این برنامه‌های مناسبتی هرچند در راستای وظایف مدیریت شهری گنجانده شده، اما در مقابل باید این را یادآور شد: دستاورد و آوردگاه این نوع ریخت و پاش‌ها برای شهری که با عدم ساختارهای هدفمند روبروست و ترجیحاً با زیرساختی معیوب و بی‌برنامه مسیر ناهموار را طی می‌کند، برای رشت چه بوده؟!
دستاورد و آوردگاه ریخت و پاش‌ها برای شهری که با عدم ساختارهای هدفمند روبروست و ترجیحاً با زیرساختی معیوب و بی‌برنامه مسیر ناهموار را طی می‌کند، برای رشت چه بوده؟!
روز رشت ؛ عرصه ای برای سیاستمداران و مدیران شهری
برنامه‌های مدیریت شهری به بهانه روز رشت که از هفته گذشته بسیار تجملاتی‌تر از گذشته به اجرا درآمده هزینه های کلانی را به همراه داشته است. برگزاری این برنامه ها به بهانه روز و هفته رشت، عملا این روز را از حالت مردمی و عمومی به سمت کارکردی سیاسی سوق داده است.
برگزاری برنامه‌های تخصصی با حضور چهره‌های سیاسی همچون؛ علیرضا زاکانی (شهردار وقت تهران) و مهدی چمران (ریاست شورای شهر پایتخت) این روز را که همه ساله با مشارکت شهروندان رشت برپا می‌شد به‌نوعی بازتابی از نمود عرصه سیاستمداران و مدیران شهری کشور بدل ساخته است.
شهر رشت بیمار است.
«رضا علیزاده» جامعه‌شناس گیلانی دراین باره به مرور گفت: شهر رشت در بسیاری از بخش‌ها بیمار است. باید به دنبال راهکار اساسی برای رفع مشکلات این شهر بود.
وی سیاست‌گذاری و حکمرانی درست و مطلوب را از راه‌های برون‌رفت از مشکلات دانست و تأکید کرد: این شهر برای برون‌رفت از مشکلات و توسعه شهری باید برنامه‌ریزی داشته باشد.
این جامعه‌شناس گیلانی در مورد روز تجملاتی رشت عنوان کرد: روز رشت تبدیل به مناسکی شده که هر ساله بدون اتفاق مهم و رویدادی خاص، توسط مسئولان انجام میشود؛ بنابراین باید گفت: این روز برای رشت فقط به نام‌گذاری آن اکتفا کرده‌اند و گویا آورده ای دیگری غیر از برگزاری چنین برنامه های متنوع و پر هزینه ای برای توسعه شهر رشت نخواهد داشت.
چرا 12 دی!
روز رشت؛ روزی که رشت در ۴۵۷ سال پیش به عنوان مرکز سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی استان گیلان انتخاب شد. مناسبت این نام‌گذاری ورود سلطان محمود نماینده شاه‌طهماسب صفوی در روز ۱۲ دی ۹۳۶ شمسی به رشت بوده است.
هرچند که بخشی از جامعه فرهنگی گیلان با نام‌گذاری این روز تحت عنوان روز رشت اختلاف نظر دارند و روزهای دیگری را برای این نام‌گذاری معرفی کرده‌اند. بااین‌حال از سال ۱۳۹۴ تا به امروز این روز برای شهر رشت در نظر گرفته شده و هر ساله از ۶ الی ۱۲ دی‌ماه در شهر رشت مراسم و برنامه‌های متنوعی برگزار میشود.
روز رشت تبدیل به مناسکی شده که هر ساله بدون اتفاق مهم و رویدادی خاص، توسط مسئولان انجام میشود؛ بنابراین باید گفت: این روز برای رشت فقط به نام‌گذاری آن اکتفا کرده‌اند و گویا آورده ای دیگری غیر از برگزاری چنین برنامه های متنوع و پر هزینه ای برای توسعه شهر رشت نخواهد داشت
نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار شهری
مدیریت شهری یک حوزه بسیار پیچیده است که شامل استراتژی‌ها، فعالیت‌ها و ابزارهایی است که باعث میشود یک شهر کارساز باشد. کارساز بودن یک شهر بدین معنی است که زیرساختهای شهر قابل دسترسی و کاربردی بوده و منابع و خدمات مورد نیاز در دسترس هستند و به روشی عادلانه در مردم تقسیم شده اند. منافع ذینفعان به ویژه شهروندان، به خوبی در تصمیم گیری و تحولات آینده در نظر گرفته می‌شوند.
یکی از نیازمندی‌های یک شهر، سیاست‌های محکمی است که مجوز سرمایه گذاری، مشارکت عمومی و پیشرفت‌های مختلف را داده و در مورد آنها قانونگذاری کند. از این طریق یک شهر می‌تواند جو اجتماعی، محیطی و اقتصادی خود را بهبود ببخشد، گزینه‌های معیشتی بیشتری را ارائه دهد و از کارآفرینی در مقیاس کوچک و متوسط و سایر فعالیت‌های با ماهیت تجاری پشتیبانی کند.
بهبود شرایط زندگی به معنای داشتن گزینه‌های مسکن ارزان قیمت و در دسترس و در نظر گرفتن پایداری محیط زیست، مدیریت پسماند، کاهش و سازگاری تغییرات آب و هوایی است. همه‌این جنبه‌ها باید در سطح مدیریت محلی و با در نظر گرفتن حوزه‌ها و زمینه‌های گسترده‌تر برنامه ریزی و مدیریت شوند.
برخوردهای ضربتی، کوتاه مدت و تجملاتی
با پیوستن شهر رشت به شبکه شهرهای خلاق یونسکو، یک امتیاز با توجه به کارکرد طبیعی ـ فرهنگی این شهر بعنوان نیرویی برای به حرکت در آوردن پتانسیل بالقوه آن به راهبَری تمامی نیروهای اجرایی، شهری و محلی به سمت بالفعل سازی این امتیاز در مناطق مختلف رشت جریان پیدا کرد، با توجه به مرکزیت این شهر در یک منطقه همگن؛ اگر مسیر بدرستی بیانجامد، اثرات این امتیاز به صورت تناوبی در سطح منطقه اثر گذار و همچنین در فعال سازی سایر پتانسیل های آن نیز دخیل خواهد بود.
البته همه این موارد به عملکرد نیروها و قدرت های شهری ـ محلی این کلانشهر بستگی دارد، که در راهبَری این امتیاز چه استراتژی را تهیه کرده و در راستای بهره بردن از این امتیاز با چه متُدهای اجرایی حرکت می‌کند؟ چرا تا به امروز مدیریت شهری رشت نتوانسته خود را با شرایط جهانی و ملی، منطبق سازد؟
اگر چه در طی این سالها مفاهیمی مثل توسعه پایدار و حکمروایی خوب معرفی شده اند، اما هیچکدام آنها در بدنه مدیریت شهری با طرح مساله و موشکافی همراه نبوده، اغلب مدیریت شهری به برخوردهای ضربتی، کوتاه مدت و هیجانی و تجملاتی بسنده کرده و نمی‌داند و یا اینکه نمی‌خواهد بداند؛ نگاه آنی و زودگذرش در مسایل توسعه شهری به بی معناسازی برنامه ریزی شهری منتج خواهد شد. درست مثل شرایطی که در روز و هفته رشت با آن مواجه هستیم.
نویسنده: محمد صالح زاده (روزنامه نگار حوزه شهری)
منبع: پایگاه خبری و تحلیلی مرور گیلان
انتشار در تاریخ در ۱۳ دی ۱۴۰۳
